5-4 اردک های نژاد تخمگذار

5-4-1 نژاد دونده هندی Inihan Runner

موطن اصلی این نژاد نواحی جنوبی چین می باشد. شکل ظاهری آن کاملاً با نژادهای دیگر فرق می‌نماید. بدن آن ها کشیده و تقریباً عمود بر زمین است. پاها عقب قرار گرفته و خیلی جدا از یکدیگر است و به همین جهت هنگام راه رفتن شبیه به پنگوئن گام برمی‌دارد. از نظر رنگ پرها به سه سویه مختلف تقسیم شده اند: سفید، قهوه ای و برنزه. هرچند دارای رنگ‌های متفاوت هستند ولی فرم بدن آن ها شبیه به همدیگر است. همچنین پوست همه آن ها زرد رنگ است.

نامی که بر این نژاد نهاده اند چندان با واقعیت صدق نمی‌کند، زیرا نه منشأ هندی دارد و نه اینکه دونده خوبی است. البته نسبت به نژادهای دیگر اردک پر جنب و جوش بوده و اندام آن‌ها ریز و سبک وزن است. به طوریکه در سن سه ماهگی به 1240 گرم و در 6 ماهگی به 1940 گرم می رسد، در عوض تخم‌گذار بسیار خوبی است و سالانه حدود 260 تخم می‌گذارد.

وزن تخم آن ها نسبت به نژادهای دیگر کمتر است و به اندازه یک تخم مرغ متوسط 60 گرم است.

منقار آن ها پهن و بلند و زرد رنگ بوده و دارای سر کوچک و گردنی بلند و کشیده هستند. در مقابل بیماری‌های مختلف مقاومت بهتری نشان می‌دهند. در اکثر تلاقی ها برای بالا بردن درصد تخم‌گذاری اردک مادر این نژاد را شرکت می دهند. متأسفانه تاکنون نژاد تخم‌گذار دیگری که بتواند با دونده‌ هندی برابری نماید پدید نیامده است.

 

5-5 نژاد های دو منظوره

5-5-1 نژاد خاکی کامپبل Campbell (Khaki Drake)

در آخرین سال های قرن نوزدهم در کشور انگلستان نژاد جدیدی توسط آقای کامپبل به جهانیان معرفی گردیده که از تلاقی نژادهای دونده هندی، روئن فرانسوی و مالارد پدید آمده بود. این نژاد نو رسیده دارای گوشت بسیار لذیذ و در عین حال میزان تخم‌گذاری بالا بوده است. همین دو صفت برجسته به اضافه قدرت انطباق با محیط جدید این نژاد را خیلی سریع در جهان گسترده نمود، به طوری که هم اکنون در اقصی نقاط جهان با شرایط اقلیمی کاملاً متفاوت نمونه هایی از این نژاد را می توان مشاهده نمود.

ماده ها دارای پرهای سفید یک دست قهوه ای روشن خالدار می باشند. در مناطق مختلف جهان می توان آن ها را از قهوه ای بسیار تیره تا قهوه ای خیلی روشن(زرد) از یکدیگر متمایز ساخت.

معمولاً رنگ پرهای بال و پشت اردک ماده روشن تر از قسمت های دیگر اوست.

سر و گردن اردک های نر را پرهایی به رنگ برنز متمایل به سبز پوشانده و بقیه قسمت های بدن را پرهای قهوه ای مایل به خاکستری فرا گرفته است.

پاهای اردک های نژاد خاکی کامپبل زرد رنگ بوده و نسبتاً بلند است. به همین جهت بدن آن‌ها در تماس بسیار نزدیک با زمین نیست. بدن آن ها کشیده و سینه پهن و برجسته ای دارند. منقار آن ها سبز تیره متمایل به قهوه ای است. دم آن ها کوتاه بوده و اندازه سر و گردن این نژاد بسیار متناسب با سایر قسمت های بدن آن هاست .

در مرکز تحقیقاتی پرورشی «کوچینسکایا» (اطراف مسکو) که اختصاص به بررسی همه جانبه بر روی دو نژاد مهم اردک یعنی نژاد پکینی و نژاد «خاکی کامپبل» دارد، تاکنون مطالعات ارزشمند فراوانی صورت گرفته است. در این مرکز امکان آمیخته‌گری هر یک از این دو نژاد را به طور مجزا با یک نژاد محلی همان نواحی مورد بررسی قرار می دهند و تاکنون به نتایج جالبی از نظر خویش رسیده اند.


 

میزان تخم گذاری اردک ماده 2 تا 5/2 کیلوگرم است و میانگین وزن اردک بین 5/2 تا 3 گرم می باشد.

وزن زنده اردک ماده 2 تا 5/2 کیلوگرم است و میانگین وزن اردک نر بین 5/2 تا 3 کیلوگرم می باشد. جوجه اردک 65 روزه معادل وزنی معادل 3/1 تا 5/1 کیلوگرم دارد.

اردک های نژاد خاکی کامپبل بسیار پر انرژی و پرتحرک هستند. خیلی سریع خودشان را با محیط جدید منطبق نموده و با تغییرات جوی به سرعت سازگاری نشان می دهند. از گیاهان و موجودات ریز آبی به خوبی استفاده نموده و تغذیه می نمایند و در مقابل اکثر بیماری ها مقاومت بیشتری نشان می دهند.

استخوان بندی آن ها ظریف تر از نژاد پکینی است. گوشت آن ها نیز نسبت به گوشت نژاد پکینی خوشمزه تر و خوش خوراک تر می باشد.

طبق آزمایشات یکی از محققین روسی به نام شاپاوالف Shapavalov که پایان نامه دکترای خویش را بر روی نژادهای دو منظوره اردک نگاشته است، گوشت این نژاد دارای ترکیبات زیر می باشد:

میزان آب 5/76 درصد، چربی 7/3 درصد، پروتئین 9/18 درصد، خاکستر 9/0 درصد. وزن اردک ذبح شده 2/89 درصد (نسبت به زنده) است و میزان گوشت قابل استفاده آن 3/62 درصد می باشد.

 

5-5-2 نژاد ارپینگون Orpington

این نژاد در اثر تلاقی نژادهای روئن، ایلسبوری و دونده هندی توسط شخصی با ذوق و پر پشتکار به نام ویلیام کوک W.Clock در ناحیه ارپینگتون انگلستان پدید آمده است. همین شخص یک نژادگوشتی مرغ نیزبه همین نام به وجود آورده است که یکی از نژادهای خوب گوشتی می‌باشد. اردک نژاد ارپینگتون نه تنها از نظر کیفیت گوشت قابل توجه است، بلکه میزان تخم‌گذاری آن نیز دارای اهمیت است و بین 150 تا 180 تخم می گذارد. رکوردیست های این نژاد تا 200 تخم در سال می‌گذارد.

 

5-5-3 نژاد زرکالنایا Zercalnaya

نژاد زرکالنایا در مرکزتحقیقاتی «کوچینسکایا» که در حومه مسکو واقع است در اثر تلاقی‌های پیچیده بین اردک های محلی از یک طرف و نژادهای خاکی کامپبل و پکینی از سوی دیگر پدید آمده است.

این نژاد هم از نظر سرعت و هم از نقطه نظر تخم گذاری بسیار حائز اهمیت است. میانگین وزن اردک ماده 8/2 تا 3 کیلوگرم است و اردک نر وزنی معادل 3 تا 5/3 کیلوگرم دارد.

میانگین میزان تخم گذاری گله بین 150 تا 200 تخم در سال می باشد. وزن متوسط تخم 80گرم است. نژاد زرکالنایا دارای دم کوتاه، گردن متناسب و سر نسبتاً بزرگ و سینه ای فراخ و پشت پهن است. منقار نسبتاً پهن و تیره رنگ دارد و ساق پاها به رنگ پرتقالی است.

اردک ماده کاملاً به رنگ سفید شیری متمایل به کرم است و تنها در انتهای دم و بال ها چندین پر سبز تیره براق می‌درخشند.

اردک نر دارای سر و گردن سبز بسیار تیره متمایل به سیاه است. قسمتی از گردن و تمامی تن‌ را پرهای قهوه ای روشن متمایل به گلی پوشانده است. در ناحیه گردن حد فاصل پرهای سبز تیره رنگ و قهوه ای را پرهای سفید رنگی به صورت نواری نازک احاطه نموده است و نواحی زیر سینه و شکم را پرهای خاکستری پوشانیده است.

بر اساس‌آمار و ارقام ارائه شده از سوی « شاپاوالف» که قبلاً معرفی گردید گوشت نژاد زرکالنایا دارای ترکیبات زیر است:

میزان آب موجود در گوشت 5/73 درصد، چربی 6/4 درصد، پروتئین 9/20 درصد، خاکستر 1درصد می باشد. میزان گوشت قابل استفاده نسبت به وزن اردک ذبح شده 5/64 درصد می‌باشد.


 

در مرکز «کوچینسکایا » میزان تخم گذاری گله را در چندین سال متمادی مورد بررسی قرار داده اند و به نتایج زیر رسیده اند.

 

 

میانگین وزن اردک مادر(کیلوگرم)
   

میانگین میزان تخم‌گذاری در طول پنج‌سال
   

جمع کل تخم گذارده شده توسط یک اردک


 

لازم به توضیح است که نگهداری اردک مادر از سال سوم به بعد چندان مقرون به صرفه نیست و تنها در مراکز تحقیقاتی و اصلاح نژاد چنین کاری صورت می‌گیرد.

 

اردک های نیمه اهلی

پرورش این دسته از اردکها بعلت تولید کم و جثه کوچک چندان مورد توجه نبوده و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.ولی بخاطر ترکیب رنگهای الوان درخشان که سطح بدنسان را پوشانیده و زیبائی خاص به آنها داده است،پرنده دوستان را تشویق به نگهداری و اهلی نمودشان کرده است.در این دسته نیز چندین نژاد معذوف را میتوان ذکر نمود.

 

1-کارولین caroline

این اردک بسیار زیبا دارای کاکلی آبی رنگ می باشد.سطح بدنش را پرهای رنگارنگ و درخشانی پوشانیده و نگهداریش بسیار مشکل است.موطن اصیلشان امریکایی شمالی و در بیشتر باغ وحشهای جهان و در مناظر متمولین اروپایی و امریکایی به عنوان کالائی زینتی مشاهده می گردد .

 

2-سارسل

اهلی نمودن اردک سارسل بسیار آسانتر از دیگر اردکهای نیمه اهلی و وحشی می باشد. میتوان از آن یک نژاد خوب گوشتی بوجود آورد و البته زحمت فراوان و پشتکار زیادی را باید تحمل گشت.گوشتش بسیار مرغوب و خوشمزه می باشد.

 

3- انتل

این اردک نیز زود پرورش پذیر است،زیبایی خاصی دارد و دم بلندی که او را از دیگر نژادها متمایز می گرداند.دارای واریته های زیادی است.

 

 

نگهداری،پرورش وجایگاه اردک

 

نگهداری و پرورش

با وجود شکل خاص زیست اردک (آب دوستی وسایرخواص مربوط (پرورش اردک دراغلب مناطق جهان معمول وامکان پذیر است ، بطوری که اردک یکی ازخوپذیرترین ومانوس ترین ماکیان شناخته شده است.

طبیعی است که همچون پرورش اکثر حیوانات اهلی مسایل مختلفی در امر پرورش اردک مطرح است که بتدریج زیر در عناوین لازم از نظر علاقه مندان خواهد گذشت.

 

جایگاه

بر خلاف سایر انواع طیور ، برای پرندگان آب دوست بخصوص اردک تهیه جایگاه های مفصل و رعایت دقایق ساختمانی چندان لازم نیست. همینقدر که اردک در کنار آبی نه چندان جاری و نه چندان راکد باشد و سر پناهی با یک لانه و گردشگاهی (به وسعت دو متر مربع برای هر اردک) داشته باشد ، نگهداری آن به سادگی امکان امکان پذیر است. اما نگهداری جوجه اردک مستلزم رعایت بعضی مسایل دقیق تر و حساستر است . که نکات مختلف آن به شرح زیر است:

قبلا کفته شد که اردک مادر خوبی نیست ، پس بهتر است تخم اردک های نطفه دار در ماشین جوجه کشی و یا زیر مرغ کرچ گذاشت . در اینجا فعلا در خصوص جایگاه و طرز نگهداری از جوجه اردک یک روزه تا بلوغ سخن خواهیم گفت . معذالک نگهداری جوجه اردک باید در ساختمانی گرم ، خشک و بدون نم و رطوبت صورت گیرد . همین قدر که ساختمانی دارای شرایط فوق باشد برای نگهداری و پرورش جوجه اردک مناسب است . سالن پرورش جوجه اردک باید حتما تهویه مناسب باشد ، بدون اینکه موجب سرما زدگی جوجه ها شود . لانه مادر قبل از ریختن جوجه ها باید تمیز و ضدعفونی شود . وقتی جوجه ها وارد می شوند باید لانه گرم باشد ، دانخوری ها و آبخوری ها در جای مناسب و بقدر کافی باشند . دستگاه مادر و سالن باید از روز قبل بکار انداخته شوند تا هم از سالم بودن دستگاه ها مطمئن شویم و هم سالن از قبل آماده گردد . برای روز اول حفاظ دستگاه مادر ، باید با خود دستگاه نیم متر فاطله داشته باشد و هر روز اندکی این فاصله زیا شود . چنانکه روز هفتم دیگر نیازی به آن نباشد . دلیل بکار بردن حفاظ دستگاه مادر آن است که جوجه حتی المقدور در روزهای اول به دستگاه مادر نزدیک باشند تا بتدریج که آشنا شدند ، خود بخود در صورت لزوم ، به دستگاه پناه ببرند و از سرما زدگی و ناراحتی های ناشی از آن در امان بمانند.

البته جوجه اردک ها را می توان از روز اول روی کف های توری و نرده ای یا بستر معمولی نگهداری کرد ولی بهتر است جوجه ها روی بسترهایی از جنس تراشه چوب ، خاک اره یا کاه خرد شده نگهداری شوند . هر نوع مادهای که بکار می رود باید کپک زده نباشد .

در هفته اول باید برای هر جوجه پنج صدم متر مربع (500 سانتیمتر مربع ) از کف لانه جاء در نظر گرفت . در هفته دوم هشت صدم متر مربع و در هفته سوم حدود یک دهم متر مربع برای هر جوجه باید جاء در نظر گرفت . چنانچه بخواهیم جوجه ها را فعلا در محیط های محدود نگهداری کنیم باید پس از هفته سوم سطح کف مورد نیاز را برای هر جوجه طی هفته ها آنقدر افزایش دهیم که در سنین هفت هفتگی برای هر جوجه لااقل 25/0 متر مربع فضا در نظر گرفته شود .

جوجه اردک ها وقتی به سن چهار هفتگی برسند ، دیگر به گرمای اضافی احتیاج نخواهند داشت . حتی در فصول گرم و یا در مناطق خشک و گرم فقط طی دو هفته یا سه هفته اول احتیاج به گرمای اضافی خواهند داشت . هر واحد دستگاه مادری که جهت جوجه بوقلمون و جوجه مرغ بکار می رود برای جوجه اردک نیز مناسب است . دستگاه های برقی ، گازی ، نفتی ، هیزمی و حتی زغالی نیز برای جوجه اردک ها مناسب است . لامپ های مادون قرمز برای نگهداری گروهای کوچک جوجه اردک عالی هستند . برای هر 30 جوجه اردک یک لامپ مادون قرمز کافی است . دستگاه مادری که برای هر تعداد جوجه مرغ اختصاص دارد برای نصف آن مقدار جوجه اردک کفایت می کند . بدین نحو که برای هر جوجه اردک بین 84 الی 90 سانتیمتر مساحت در دستگاه مادر لازم است .

در هفته اول باید حرارت دستگاه مادر بین 5/29 تا 32 درجه سانتی گراد باشد و سپس طی هفته های بعد ، هر هفته حدود 5/2 درجه سانتی گراد کم شود . رفتاره جوجه ها بهترین معرف وضع حرارتی دستگاه است . چنانچه حرارت بسیار بالا باشد ، جوجه ها از منبع حرارتی دور می شوند . حرارت بیش از حد روند افزایش وزن را کند می سازد و همچنین موجب کند شدن رویش پر در جوجه ها می شود . وقتی ، بر عکس ، حرارت محیط دستگاه پایین تر از حد مناسب باشد ، جوجه ها زیر دستگاه روی هم می ریزند و یا شاید در کنار و گوشه های دستگاه گرد می آیند . وقتی از دستگاه مادر سقفی استفاده می کنیم یک لامپ معمولی جوجه ها را متوقف می سازد . اما اگر یک لامپ مادون قرمز بکار رود ضمن اینکه حرارت لازم تعمین می شود نیازی برای لامپ روشنایی نخواهد بود . وقتی که حرارت دستگاه مناسب و کافی باشد جوجه ها به نحو متعادل در محوطه مادر پخش می شوند و از دانخوری و آبخوری به طور عادی استفاده می کنند . در تمام اقات باید آب تمیز و بهداشتی در اختیار جوجه باشد ، بدین منظور می توان از آبخوری معمول و یا خودکار استفاده نمود . همیشه آبخوری ها باید روی سکوهای نرده ای و با ساخته شده از طوری فلزی و یا روی پنجره های دهانه فاضلاب محوطه مادر قرار گیرد . بدین ترتیب آب ، هنگام مصرف روی بستر نخواهد ریخت و بستر همواره خشک خواهد ماند . ساختمان آبخوری باید چنان باشد که جوجه نتواند وارد آن شود . آبخوری ها را باید هر روز تمیز کرد . وقتی سن اردک به حدی رسید که بتواند تغییرات جوی را تحمل کند ، به گردشگاه و یا محوطه ای حیاط مانند نیاز دارد . جوجه اردک ها در سنین 4 هفته گی به سهولت می توانند از گردشگاه استفاده کنند ، مگر اینکه هوا سرد باشد . بعضی اردک داران حرفه ای ترجیح می دهند در سن 5 هفته گی حوز و یا برکه ای برای اردک های جوان خود تهییه کنند . تعدادی از پرورش دهندگان فوایدی برای شنا کردن اردک قایل هستند اما دلیل مناسبی در تایید نظر خود ارایه نمی دهند . یکی از پرورش دهندگان با تجربه (آقای سید مفیدی ) معتقد است که اگر اردک های گوشتی آب برای شنا کردن داشته باشند ، پر آنها بسولت کنده می شود . به هر حال چنانکه قبلا نیز گفته شد اردک و سایر پرندگان آ ب دوست را بدون آب برای شنا کردن نیز می توان به هیچ گونه اشکالی پرورش داد .

همچون سایر ماکیان اردک ها نیز ممکن است دچار عارضه نوک زدن و پر کندن شوند . به محض مشاهده این عادت نا مطلوب باید فورا فضای بیشتری در اختیار آنها قرار گیرد . گاهی برای رفع آن احتیاج به چندین نوع خواهد بود . یعنی با نوک چین معمولی یا برقی قسمتی از نوک فوقانی ، به طوری که با سوراخ های بین فاصله کافی داشته باشد چیده خواهد شد.

 
گوشت اردک از لذیذترین گوشت طیور محسوب میشود
 

 

معمولا معیار پیشرفت و شاخص سطح زندگی مردم کشورهای مختلف را می توان از روی چگونگی تغذیه و بخصوص میزان پروتئین مصرفی انها سنجید.پروتیئن حیوانی بعلت داشتن اسیدهای آمینه لازم و عنوان محرک رشد،اثر مهمی در ترمیم بافتها و سلامتی و سرحالی موجودات زنده و کلا رشد بدن دارد.کمبود این نوع پروتئین سبب عدم تعادل دستگاه عصبی گشته و عقب ماندگی فکری ورنجوری و ضعف جسمی را درانسان پدید می اورد و مقاومت بدن در مقابل بیماریهای عفونی کاهش می دهد.

طبق گزارش ارائه شده از سوی بخش کشاورزی سازمان ملل(F.A.O)کشور ایران از نظر مصرف گوشت در ردیفهای آخر قرار گرفته است و این دقیقا در حالیست که میهن ما مکان بسیار مناسبی برای پرورش طیور می باشد.

از سوی دیگر جمعیت ایران به سرعت افزایش می یابد(به طور متوسط سالی یک میلیون نفر بر جمعیت کشور افزوده می شود)اگر رشد جمعیت بر همین سرعت ادامه یابد و تولید پروتئین حیوانی در همین سطح بماند مطمئنا فاجعه سوء تغذیه هم میهنان ما را تهدید خواهد نمود به همین جهت باید در فکر رفع این کمبود برآمده و سطح تولید را افزایش داد.

ناگفته نماند که میزان مصرف گوشت طیور در تهران بیش از 40% از کل گوشت کشور را تشکیل می دهد و با افزایش بی رویه جمعیت این شهر در آینده نه چندان دور باید انتظار داشت که این رقم به 60% از کل میزان مصرف گوشت طیور کشور برسد.

پرندگانی برای تولید گوشت پرورش داده می شوند عبارتند از انواع : مرغ،بوقلمون،غاز و اردک.

متاسفانه در بیشتر کشورهای عقب نگه داشته شده تا سخن از گوشت طیور می رود همه به فکر گوشت مرغ می افتند و اکثر مردم فرهنگ مصرف گوشت پرنده دیگری را نیاموخته اند در حالی که براحتی می توان به نسبت شرایط اقلیمی هر منطقه یا سرمایه گذاری ، برنامه ریزی و مبادرت به پرورش سایر پرندگان نمود و قسمت اعظم گوشت ان ناحیه را تامین نمود.

در میان کلیه طیور شاید اردک از جمله پرندگانی باشد که نگهداری و پرورش آن آسان تر از سایرین می باشد و ثمراتی که از این راه عاید پرورش دهنده می گردد خیلی بیشتر از دیگر رشته هاست.البته به قدرت پرورش اردک در نواحی آسیای شرقی از گسترش و رواج آن و به خصوص شکل گیری صنعتی آن در اروپای غربی دیر زمانی نمی گذرد . و در همین مدت کوتاه باتوجه به فراوردهایی که پرنده مزبور تولید می نماید می توان به جرات ادعا نمود که پرورش اردک با سرعت و دامنه ی بسیار وسیعی در بین دامپروران رواج یافته و سرمایه گذاری زیادی در این زمینه صورت گرفته است.علت اصلی این نوع گرایش به پرورش اردک تنها به خاطر سهولت پرورش و کبود بیماریهای مسری و خطرناک ، سرعت رشد سریع و در صورت پرورش اصولی و علمی و بالا بودن کیفیت گوشت ان است.همین محاسن باعث گردیده است که در بعضی کشورها (مانند لهستان)پرورش اردک بیش از سایر طیور مورد توجه قرار گیرد.

همانگونه که ذکر گردید رشد اردک بسیار سریع و چشم گیر است.بطوریکه با رعایت رژیم غذایی مناسب و قوی می توان در مدت 2 ماه وزن یک پرنده به 5/2 کیلوگرم رساند.میزان تخم گذاری این پرنده در بعضی از نژادهای تخمگذار بسیار قابل ملاحظه است و در پاره ای از موارد حتی به 300 تخم در سال می رسد.

پرورش اردک معمولا در نواحی معتدل و پر باران که دارای آب بندانهای طبیعی باشد بهتر و اقتصادی تر است در ایران چنین مناطقی را می توان در استانهای گیلان،مازندران و گلستان یافت.در اکثر کشورهای اروپایی به خصوص در کشورهای اروپای شرقی پرورش اردک با موفقیت بسیار چشمگیری همراه بوده است.

در حال حاضر بیش از 45% از گوشت طیور مصرفی در کشور لهستان به گوشت اردک اختصاص دارد.در کشورهای رومانی,مجارستان،بخش اروپای شوروی،چکسلواکی و آلمان شرقی پرورش اردک بسیار رایج گشته و سرمایه گذاری هنگفتی جهت گسترش این رشته و دامپروری صورت گرفته است.

این گرایش جدید به سوی رورش صنعتی اردک در کشورهای اروپایی شرقی که مدتیست به اروپای غربی سرایت نموده ناشی از زود رسی اردک و مراقبت کمتر از آن در دوران پرورش،مقاومت آن در برار اکثر بیماریهای طیور ، خرج مختصر احداث جایگاه و مصرف کمتر غذایی که انسان دارد می باشد.

با جمع بندی مطالب فوق الذکر می توان نتیجه گرفت که:پرورش اردک به عنوان منبع کاملا مطمئن، با ارزش و در عین حال کم هزینه است.

تغذیه اردک

 

اردک پرنده ای است پر خور و حریص، بخصوص وقتی که به سن ورود به چراگاه برسد و بتواند در کنار برکه ها سر کند، علاوه بر خوردن علوفه و سایر روییدنی ها ، حشرات و کرم ها و جنبنده های دیگر، غذایی که پرورش دهنده در اختیارش می گذارد ولع و به اتمام وکمال می خورد. جوجه اردک ها نیز بر خلاف جوجه های سایر انواع ماکیان از همان روزهای اول زندگی میل شدیدی به خوردن نشان می دهند.

چنانچه موسسات دان سازی پیش دانه (starter feed) مخصوص اردکرا ساخته و آماده داشته باشند ، در غانصورت چنین دانی برای چند هفته اول زندگی بسیار مناسب تر خواهد بود . در غیر این صورت و چنانچه امکان داشته باشد می توان از پیش دانه مخصوصجوجه مرغ به شکل پلت های ریز یا نیمه اماج در دو هفته اول زندگی جوجه اردک استفاده کرد . برای جوجه اردک پلت ترجیح داده می شود ، زیرا اتلاف دان بدین شکل کمتر است و اصولا ضریب تبدیل دان نیز به صورت پلت مناسب تر است . ولی هنگام کاربرد پیش دانه جوجه مرغ ، برای جوجه اردک ، توصیه می شود که دان مزبور فاقد هرگونه دارو باشد ، زیرا ممکن است به جوجه اردک ضرر برساند . اصولا کاربرده درمان دانه (medicated) در جوجه اردک متداول نیست .

علیرغم اینکه گاهی کوکسیدیوز (اسهال خونی) در بعضی از گله ها مشکلاتی بوجود می آورد ، معذالک می توان گفت که کوکسیدیوز در اردک مسئله خطرناکی بشمار نمی رود و بکار بردن کوکسیدیو استات در غذای جوجه اردک لزومی ندارد . با توجه به نکات فوق پیش دانه ای که دارای 22% پروتئین باشد برای جوجه اردک در دو هفته اول زندگی مناسب است . از هفته سوم جیره ای با 15 تا 18 درصد پروتئین کافی خواهد بود و این جیره را حداکثر تا سن 8 هفته گی می توان بکار برد . از 8 هفته گی تا هنگام عرضه به بازار جیره هایی مشابه فرمول رشد دانه مرغ ، برای اردک مناسب است . اما تهیه دان از موسسات سازنده دان همه جائ و برای همه اردک داران موثر نیست . در این صورت می توان از تجربه اردک داران مجرب بهره گرفت . بعضی از پروش دهندگان اردک به عنوان پیش دانه ، مخلوطی از سبوس نرم ، پودر شیر و آرد بعضی دانه ها (ذرت) خمیر مانند می سازند و برای تغذیه جوجه اردک ها تا 8 هفتگی بکار می برند . گاهی یونجه و سایر علوفه خورد شده را نیز در این مخلوط می ریزند و با هم جلوی جوجه اردک می گذارند

وقتی به اردک ها غذای دستی داده می شود ، افزودن مختصری سنگریزه خورد شده غیر قابل حل در آن نباید فراموش شود . وجود این سنگریزه ها در سنگدان جهت خورد و آسیاب کردن دانه ها و مواد سفت ضروری است . البته اردک ها چرنده گانه خوبی نیستند ولی چنانچه بخواهیم آنها را بیش از هفت هفته نگهداری کنیم بهتر است که آنها را از چهار هفتگی وارد چراگاه نماییم.

چنانچه اردک را برای تولید گوشت پرورش می دهیم ، با توجه به میزان پروتئین مورد لزوم در غذا برای سنین مختلف که در مطالب بالا اشاره شده ، می توان برای اردک از روز اول تولد تا زمان عرضه به بازار بر اساس فرمول های ساده زیر غذا تهیه نمود.

نباید فراموش شود که در این سنین باید همیشه در دانخوری اردک ها دان بقدر کفایت باشد . به عبارت دیگر در همه اوقات باید دان در دسترس اردک قرار گیرد.

در هفته اول می توان جیره ای به شرح زیر تهیه و در اختیار جوجه اردک قرار داد:

سبوس گندم 50 درصد

سبوس برنج یا زبره گندم 30 درصد

ذرت 10 درصد

بازمانده سبزی یا علوفه خرد شده 8 درصد

شن ریز 2 درصد

از این دان یا جیره های مشابه باید روزی 4 الی 5 بار به جوجه اردک خوراند.

از هفته دوم تا هشتم و حتی تا هفته دوازدهم (حداکثر زمان عرضه به بازار) می توان از فرمول زیر یا جیره هایی مشابه آن استفاده کرد:

سبوس گندم 50 درصد

آرد ذرت 15 درصد

سبوس برنج یا زبره گندم 15 درصد

آرد گوشت یا موادی مشابه آن 5 درصد

باز مانده سبزی یا علوفه سبز 12 درصد

شن ریز 3 درصد

از دان فوق روزی 3 الی 4 بار به جوجه اردک و هردک جوان می دهند. همزمان ، باید آب بیشتری در اختیار اردک قرار گیرد .



اقتباس از مطالعات انجام شده در دانشگاه کرنل

 

 

تغذیه اردکهای تخم گذار

در این زمینه ، به خصوص در واحدهای کوچک اردک تخم گذار،هندی ها تجربیات قابل ملاحظه ای دارند.لذا از منابعی که بر اساس این تجربیات دستورالعمل هایی برای اردکهای تخم گذار تهیه کرده اند استفاده می کنیم.فشرده ی این رهنمودها در تغذیه اردک تخم گذار در زیر ارائه می شود:

 

 

 

تغذیه اردک در چراگاه یا کنار برکه

پرورش اردک تخم گذار به طور کلی از بسیاری جهات به خصوص در شرایط اقلیمی کشور ما به صورت 100% صنعتی موثر نیست زیرا در محیط محدود و تعداد متراکم با توجه به اینکه اردک پرنده ی خور خوری است ،تامین دام ،بویژه مواد اولیه،به هیچ وجه مقرن به صرفه نخواهد بود.بهترین کار آن است که جوجه اردکها را برابر راهنمایی که در مباحث قبل آمد به سن هشت هفتگی رساند و آنگاه تا سن 5/6-6در کنار برکه ها (در صورت وجود)،آبراه،شالیزارها و یا در چراگاه ها و باغ ها رها ساخت تا دان و غذای خود را بیابند.این سن در حقیقت آغاز تخم گذاری است،لذا باید شب ها اردکها را حتما گردآوری و به داخل حیاط خانه(روستایی یا غیر آن)و در گوشه ای که به منظور تخم گذاری در نظر گرفته شده است نگهداری کرد.صبح پس از گردآوری تخم ها،مجددا اردکها به چراگاه ها،برکه ها و یا مناطقی که دارای مانداب هستند و یا به پهنه ی پی دروهای مزارع راهنمایی می شوند تا غذای مورد نیاز خود را از این منابع طبیعی دریافت کنند.

دانه های بازمانده پس از درو انواع غلات و سایر رسیدنی ها،در حقیقت مواد هیدروکربن مورد نیاز اردکها را تامین می کند و حلزون ها،کرم های خاکی،حشرات و نوزادهای انها و در بعضی مناطق ماهی های غیر قابل مصرف موجود در کنار رودخانه های بزرگ و کوچک نیاز پروتئین آنها را برآورده می سازد. در اینگونه پرورش بسیار کم خرج و داغلب بی خرج اردک تخم گذار،طبعا اردکها در پی یافتن بازماندهای پی درو مزارع دسته جمعی از جایی به جای دیگر می روند البته در بسیاری از کشورها از جمله کشور ما ایران مراتع،چراگاه ها و مزارعی که پی درو آنها حاوی علوفه و رویش های مرغوب باشد کمیاب است.

 

تغذیه در شیوه پرورش متراکم

تغذیه اردک به طور کلی،به خصوص در اردکهای بالغ و تخم گذار با غذاهای نرم(اماج)و خشک به هیچ وجه توصیه نمی شود،زیرا اردک به خاطر شکل خاص نوکش مقدار قابل ملاحظه ای از این غذای گران قیمت را اتلاف می کند.در این روش طبیعی است که در حقیقت اردک به صورت صنعتی نگهداری می شود؛طبعا جیره خذایی لازم برای حیوان باید حساب شده و اقتصادی باشد. به خصوص چنان چه بخواهیم اردک مادر پرورش دهیم این دقت باید باز هم بیشتر شود.موادی که برای تغذیه دستی اردک،در این روش توصیه می شود عبارت است از : سبوس گندم،زبره گندم،سبوس برنج،آرد ذرت،پودر گوشت(پودر بقایای کشتارگاههای دام و طیور)،آرد جو ،بازمانده سبزیها و یا علوفه سبز خرد شده به عنوان راهنما چند فرمول عملی به شرح زیر ارائه می شود:

 

فرمول غذایی اردک تخم گذار معمولی:

از هشت هفتگی به بعد

سبوس گندم 30%

سبوس برنج 30 تا 40%

آرد ذرت 25 تا 30%

کنجاله(تخم آفتاب گردان و سایر دانه های روغنی مشابه) 5 تا 10%

سنگ آهک خرد شده 1 تا 5%

مکمل ویتامینی و مواد معدنی (حداکثر) 5/0

 

غذای اردک مادر هنگام تخم گذاری:

سبوس گندم 30%

سبوس برنج 20%

آرد ذرت 30%

کنجاله ها(تخم آفتابگردان یا سایر دانه های روغنی مشابه) 10%

پودر استخوان 5/0

سنگ آهک خرد شده 5%

مکمل ویتامین و مواد معدنی(حداکثر) 5/0

 

بر این فرمول شیر چربی گرفته باید آنقدر داخل شود تا مخلوط به 100% برسد. این مخلوط یعنی جیره غذایی اردکهای تخم گذار معمولی و اردکهای تخم گذار مادر می تواند و باید براساس مقدار و قیمت مواد موجود در منطقه پرورش اردک،تغییر یابد یا کم یا زیاد شود.

در صورتی که دسترسی به موسسات دام سازی که غذای فرموله ی تجارتی مخصوص اردک تخمگذار معمولی و اردک مادر تهیه می کند آسان باشد،توصیه میشود که بریا رادکهای مادر از این فراوردها استفاده شود و برابر دستورالعمل موسسه سازنده در اختیار اردک قرار گیرد.

در صورتی که دستور خاصی وجود نداشته باشد دام به هر ترتیب که تهیه شود بهتر است که روزی حداکثر 3 بار اردکها تخم گذار اعم از مادر یا معمولی داده شود.

غذای اردک تخم گذار و مادر باید چنان ساخته شود که میزان پروتئین آن حدود 15% و میزان انرژی قابل هضم آن حدود 2600 کیلو کالری باشد.چنین جیره ای مطابق تجارت دانشمندان هندی جیره ای است بسیار سودمند از نظر تولید تخم در روش های پرورش محدود و متراکم.

در پرورش اردک چه در روش آزاد و چه در روش متراکم و محدود باید نکات زیر به درستی رعایت شود:

به محض اینکه جوجه اردکها گرم خانه آورده شوند باید به قدر کافی آب تازه و تمیز در تعدا کافی آب خوری در اختیار آنها قرار گیرد.

غذای پودری و یا پلتی استارترها باید در دان خوریهای کم عمق ریخته شود.

دان و به طور کلی غذای اردک هرگز نباید بدون آب داده شود به عبارت دیگر باید در کنار هر دانخوری یک دستگاه آبخوری قرار گیرد.

اردکها باد در سن هفت الی هشت هفتگی به مقدار کافی و فراوان غذا در دسترس داشته باشند.

در صورتی که از غذای پلتی استفاده می شود باید روزانه 2 بار ، هر بار 15 الی 20 دقیقه غذای کافی در اختیار اردکها باشد،معمولا صبح زود یا بعد از ظهر نزدیک غروب ، برای دان دادن مناسب تر است.

مقدار مصرف دان بر حسب نژاد،وزن،میزان تولید تخم و مقدار علوفه و سبزی قابل دسترسی تفاوت می کند معمولا نژاد خاکی (کاکی)کمپ بل تا سن12 هفتگی تا حدود 7 تا 8 کیلو دان مصرف میکند .وقتی به مرحله کامل تخم گذاری وارد شود ، مصرف دان روزانه برای هر قطعه اردک خاکی کمپ بل بین 150 تا 230 گرم متفاوت خواهد بود.

نژاد گوشتی چینی (پکین) تا سن 7 هفتگی حدود 8 کیلو گرم دان مصرف می کند.

بر اساس آخرین اطلاعات بدست آمده دان اردک های گوشتی تا سن 2 هفتگی باید دارای 20 تا 22% پروتئین و معادل 2800 تا 3000 کیلو کالری بر کیلو گرم دان انرژی باشد،از 3 هفتگی تا مرحله ی کشتار دان مصرفی نباید کمتر از 17 تا 20% پروتیئن و 3000 کیلو کالری بر کیلوگرم دان انرژی داشته باشد.

تمام فرمول های غذایی باید به قدر کافی مکمل ویتامینی و مواد معدنی داشته باشند .غذایی که نیاسین آن نارسا باشد در اردک به خصوص در اینگونه شیوه پرورش موجب بروز عوارضی در پا و در نتیجه لنگش می شود.

اردکها نسبت به آفلاتوکسین حساس هستند و میزان آفلاتوکسین دان در اردک باید زیر 03/0ppm باشد.

 
 

 

 

منابع

1)پرورش و نگهداری اردک ،گرد آوری: دکتر سید حسن ملجائی

2)بیماری پرندگان اهلی، دکتر محمد افغان

3)طبقه بندی و شناسائی اردک های ایران ، دکتر سعادت نوری

4)جانور شناسی عمومی ،دکتر طلعت حبیبی ،دکتر محمد مهدی راعی

5)برسی آلودگی های کرمی اردک های اهلی ایران ،دکتر علی اسلامی ،دکتر نصرالله فیروز آذر

پژوهشگر: آقای مهندس جعفر آشوری