از دستگاه‌های جوجه‌کشی تا پرورش اردک
«یک دانشجوی نرم افزار رایانه در کنار تحصیل به پرورش اردک مشغول است»؛ این جمله‌ای است که رامین در معرفی خود به ما می‌گوید. در این معرفی هیچ رابطه‌ای بین رشته تحصیلی و نوع کسب و کار دیده نمی‌شود اما او در کنار تحصیل، بازار و نیازهای مردم را شناخته است. او ابتدا با رقبایش آشنا شد و بعد شروع کرد. «قبل از این کار به عنوان حسابدار در یک شرکت فروش لوازم و دستگاه‌های جوجه‌کشی مشغول به کار بودم. استقبال خوبی از این دستگاه‌ها می‌شد و تقریباً فروش خوبی داشت. با کمی تحقیق در بازار ماکیان، تولید اردک را برای کار انتخاب کردم. با مطالعه از نگهداری، پرورش و بازار این پرنده به اندوخته هایم اضافه کردم و دست به کار شدم.» این فارغ‌التحصیل رایانه که به جای کار فنی و حتی پشت میزنشینی به پرورش اردک مشغول شده، ادامه می‌دهد: «در ابتدا با 40 اردک شروع کردم و پس از پرورش و تکثیر در حال حاضر 5 هزار اردک در مزرعه دارم.»
اینجا پرورشگاه صنعتی اردک «رامین» است مزرعه‌ای که با دان خوری و آبخوری تزئین شده، در گوشه‌ای از این مزرعه، جوجه اردک‌ها به بازی و سرگرمی مشغول هستند و در گوشه‌ای دیگر اردک‌های بالغ، خود را برای ورود به بازار آماده می‌کنند. پرورش اردک یکی از زیرمجموعه‌های پرورش طیور است و مانند پرورش سایر ماکیان چم و خم خاص خودش را دارد. از آنجا که گوشت اردک سرشار از فسفر، آهن، پروتئین و منیزیم است طالبان زیادی دارد، «رامین ایمان» به پرورش اردک روی آورده است. این جوان 24 ساله که از چهار سال گذشته سر وکارش با اردک‌ها شکل گرفته تجربه‌هایش را در اختیار ما قرار داده است.
این روزها در شغل پرورش اردک صنعت به کمک سنت آمده و مسیر پیشرفت را هموار کرده است. در بسیاری از کشورها پرورش دهندگان به صورت صنعتی به پرورش اردک مشغول هستند اما در ایران علاوه بر پرورش صنعتی همچنان شاهد پرورش و نگهداری این پرنده در روستاها و به صورت سنتی هستیم. رامین با اشاره به این موضوع می‌گوید: «این شغل مانند هر شغل دیگری اصولی دارد. از آنجا که با یک موجود زنده سر و کار داریم، رعایت بهداشت و نکات بهداشتی از اهمیت زیادی برخوردار است. کنترل سلامتی اردک‌ها، تزریق واکسن‌های دوره‌ای، نظافت سالن و درمان سریع بیماری‌ها از جمله نکات بهداشتی مهم در پرورش این ماکیان است.»
رامین می‌گوید: «جوجه اردک‌ها سریع رشد می‌کنند.
آنها پس از گذشت 2 ماه پروار شده و به وزنی بیش از 2 کیلو می‌رسند. در چنین شرایطی اردک‌ها به وضعیت کامل رسیده‌اند و به کشتارگاه ارسال می‌شوند، البته تعدادی از آنها هم به صورت زنده در بازار مرغ فروشی عرضه می‌شوند.» این جوان به حالت دیگری از بازار اردک‌ها اشاره می‌کند و اضافه می‌کند: «صادرات اردک گزینه دیگری است که می‌توان با دقت به آن فکر کرد. کشور عراق بخصوص «اربیل» یکی از مشتری‌های پر و پا قرص اردک‌های ایرانی هستند که هم به صورت زنده و هم به صورت بسته بندی پس از کشتار به آن کشور صادر می‌شود.» رامین معتقد است این روزها تخم اردک هم هوادار خودش را دارد. او ادامه می‌دهد: «یکی دیگر از روش‌های کسب درآمد در این شغل خرید، پرورش و فروش جوجه اردک است که به اندازه فروش تخم آن مشتری دارد. جوجه اردک به اندازه فروش تخم اردک مشتری دارد.»
وی با تأکید بر این نکات اضافه می‌کند: «در روش صنعتی هر روز تخم‌های نطفه دار و تخم‌های خوراکی را از هم جدا کرده، دسته بندی می‌کنیم، خوراکی‌ها را می‌فروشیم و نطفه دار را در دستگاه‌های جوجه کشی قرار می‌دهیم تا تبدیل به جوجه شوند.»
عملکرد رشد اردک‌ها به‌نژاد آنها بستگی دارد. نژاد «سفید پکنی» و‌نژاد «محلی» از معروف‌ترین نژادهای اردک‌ها هستند. رامین که این نکات را با تجربه کسب کرده است، می‌گوید: «اردک‌های پکنی معمولاً در فضای بسته وکاملاً بهداشتی و با دما و رطوبت مشخصی رشد می‌کنند. دمای این فضا باید حداکثر27 درجه سانتیگراد و رطوبت آن 35 درجه سانتیگراد تنظیم شود. اما اردک‌های محلی معمولاً در فضای باز و با دما و رطوبت محیط رشد می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «در سوله پرورش اردک‌های پکنی، تخم‌های خوراکی از تخم‌های نطفه دار جدا می‌شوند. سپس تخم‌های خوراکی برای مصرف به بازار عرضه شده و تخم‌های نطفه دار توسط دستگاه‌های مخصوص حمل تخم به دستگاه‌های جوجه کشی منتقل شده تا به جوجه اردک تبدیل شوند.» رامین از تفاوت بین اردک‌های محلی و پکنی به ما می‌گوید: «رشد اردک‌های پکنی نسبت به اردک‌های محلی به مراتب سریع‌تر بوده و طعم گوشت آنها نیز بهتر است. از طرفی اردک‌های پکنی تخمگذار نیستند و فقط به عنوان محصول گوشتی از آنها بهره‌برداری می‌شود، این درحالی است که اردک‌های محلی تخمگذار هستند. این اردک‌ها از اسفند تا اردیبهشت ماه بین 35 تا 60 عدد تخم می‌گذارند.» او در ادامه به اهمیت غذای اردک‌ها اشاره می‌کند و اضافه می‌کند: «دان مصرفی اردک‌ها به صورت آماده موجود است و با قیمتی حدود کیلویی 15 هزار تومان قابل تهیه است اما بسیاری از پرورش دهندگان، برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها دان‌ها را خود تولید می‌کنند. آنها برای این کار ویتامین، یونجه و ذرت را تهیه می‌کنند، سپس توسط دستگاه‌های آسیاب و میکسر پودر و ترکیب کرده و به صورت اتوماتیک به دان خوری جهت تغذیه اردک‌ها می‌فرستند. در چنین شرایطی هزینه تهیه هر کیلو دان به کیلویی 8 هزار تومان کاهش می‌یابد.» این جوان با تأکید بر اینکه بازار گوشت و تخم اردک بسیار خوب است، از قیمت این محصولات به ما می‌گوید: «در بازار آزاد هر تخم اردک بین 450 تا 700 تومان به فروش می‌رسد اما اردک‌های پکنی پس از رسیدن به وزن 2 کیلوگرم به دو صورت بسته بندی شده با قیمت کیلویی 8 تا 9 هزار تومان و زنده با قیمت هر عدد 18 تا 22 هزار تومان به فروش می‌رسد.» رامین در ادامه به دستگاه‌های مورد نیاز این مزرعه اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «آبخوری، دان خوری، دستگاه تهویه هوا، دستگاه رطوبت سنج و دماسنج، لامپ‌های مخصوص و دستگاه جوجه کشی از جمله ابزار اولیه راه‌اندازی پرورش اردک به شیوه صنعتی است.»
