مسئول بسیج مهندسین کشاورزی سپاه قدس گیلان گفت: در مرکز الگویی اقتصاد مقاومتی کشاورزی سپاه قدس گیلان، 1200 قطعه بچه اردک پرورش داده ایم که برای پرورش اولیه آنها، از ازولا، پودر جوجه، صدف، سبوس برنج و خاکه نیم دانه برنج و مقداری نیم دانه گندم استفاده شده است که تمامی این مواد غذایی از ظرفیت های استان گیلان تامین شده اند.

سرهنگ اسفندیار قربانی،در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه گیلان،با اشاره به امکان کشت توام برنج با پرورش اردک پس از برداشت در مزرعه های شالیکاری اظهارکرد: 238هزارهکتار مزرعه برنجکاری درگیلان، بعد از برداشت، بلا استفاده می ماند،که با توجه به شفیره های کرم ساقه خوار و دانه های علف هرز در مزارع، منبع غذایی سرشاربرای پرورش اردک ها هستند.

وی با بیان اینکه در هر هکتار بعد از 15 روز کاشت برنج،رها سازی 500 بچه اردک، امکان پذیراست، اعلام کرد: جلوگیری از رشد علف های هزر، انجام وجین طبیعی، عدم نیاز به کود شیمیایی از جمله فواید و مزایای پرورش اردک در مزارع برنج است.

مسئول بسیج مهندسین کشاورزی، غنی سازی خاک را ازدیگر فواید پرورش اردک توام با کشت برنج و پرورش پس از برداشت عنوان کرد و افزود: مدفوع این اردک ها، یک منبع غذایی سرشار از ازت برای رشد برنج ایجاد و کود حیوانی مناسبی برای خاک فراهم می کند.

سرهنگ قربانی با تاکید براینکه کشت توام برنج و پرورش اردک، از سیاست های بسیج مهندسین کشاورزی گیلان است، گفت: این کار بسیار کم هزینه است، بطوریکه فقط به یک تله انباربرای نگهداری اردک ها درشب نیاز دارد و احتیاجی به استفاده از ذرت کانادایی و سویای برزیلی نیست و با استفاده ازآن می توان، یک منبع بزرگ تولید اردک درگیلان داشته باشیم.   

وی به استعداد فراوان کشاورزی در استان گیلان اشاره و تصریح کرد: در راستای طرح بسیج همگام با کشاورز، بسیج مهندسین کشاورزی سپاه قدس گیلان،آمادگی دارد برای متقاضیان این طرح،خدمات رایگان علمی و مشاوره ای ارائه دهد.

مسئول بسیج مهندسین کشاورزی سپاه قدس گیلان،با اشاره به اینکه بیش از 150 هزار قطعه بچه اردک با همکاری بسیج مهندسین کشاورزی قم،دریافت کرده ایم، بیان کرد: در مرکز الگویی اقتصاد مقاومتی کشاورزی سپاه قدس گیلان، 1200 قطعه بچه ار دک پرورش داده ایم که برای پرورش اولیه آنها، از ازولا، پودر جوجه، صدف، سبوس برنج و خاکه نیم دانه برنج و مقداری نیم دانه گندم استفاده شده است که تمامی این مواد غذایی از ظرفیت های استان گیلان تامین شده اند.

سرهنگ قربانی افزود: با اینکه برخی ها ازولا را به عنوان مصیبتی برای استان می دانند، می توان از آن برای پرورش اردک، ماهی و خوراک دام استفاده کرد.

وی با اعلام اینکه اگر هر کشاورز، 1000 اردک به صورت توام با کشت برنج پرورش دهد،در آمد فروش گوشت اردک، 9 میلیون تومان برآورد می شود،گفت: پرورش اردک گوشتی به 4 ماه نیاز دارد وبرای نژاد تخم گذار اردک، به زمان بیشتری نیاز است.

مسئول بسیج مهندسین کشاورزی سپاه قدس گیلان خاطر نشان کرد: هر اردک پرکنده در بازار، 20هزار تومان به فروش می رسد و درمرکز الگویی پرورش اقتصاد مقاومتی کشاورزی سپاه قدس گیلان، هر اردک به قیمت 14 هزار تومان بین بسیجیان و مردم توزیع شد.

 

5-4 اردک های نژاد تخمگذار

5-4-1 نژاد دونده هندی Inihan Runner

موطن اصلی این نژاد نواحی جنوبی چین می باشد. شکل ظاهری آن کاملاً با نژادهای دیگر فرق می‌نماید. بدن آن ها کشیده و تقریباً عمود بر زمین است. پاها عقب قرار گرفته و خیلی جدا از یکدیگر است و به همین جهت هنگام راه رفتن شبیه به پنگوئن گام برمی‌دارد. از نظر رنگ پرها به سه سویه مختلف تقسیم شده اند: سفید، قهوه ای و برنزه. هرچند دارای رنگ‌های متفاوت هستند ولی فرم بدن آن ها شبیه به همدیگر است. همچنین پوست همه آن ها زرد رنگ است.

نامی که بر این نژاد نهاده اند چندان با واقعیت صدق نمی‌کند، زیرا نه منشأ هندی دارد و نه اینکه دونده خوبی است. البته نسبت به نژادهای دیگر اردک پر جنب و جوش بوده و اندام آن‌ها ریز و سبک وزن است. به طوریکه در سن سه ماهگی به 1240 گرم و در 6 ماهگی به 1940 گرم می رسد، در عوض تخم‌گذار بسیار خوبی است و سالانه حدود 260 تخم می‌گذارد.

وزن تخم آن ها نسبت به نژادهای دیگر کمتر است و به اندازه یک تخم مرغ متوسط 60 گرم است.

منقار آن ها پهن و بلند و زرد رنگ بوده و دارای سر کوچک و گردنی بلند و کشیده هستند. در مقابل بیماری‌های مختلف مقاومت بهتری نشان می‌دهند. در اکثر تلاقی ها برای بالا بردن درصد تخم‌گذاری اردک مادر این نژاد را شرکت می دهند. متأسفانه تاکنون نژاد تخم‌گذار دیگری که بتواند با دونده‌ هندی برابری نماید پدید نیامده است.

 

5-5 نژاد های دو منظوره

5-5-1 نژاد خاکی کامپبل Campbell (Khaki Drake)

در آخرین سال های قرن نوزدهم در کشور انگلستان نژاد جدیدی توسط آقای کامپبل به جهانیان معرفی گردیده که از تلاقی نژادهای دونده هندی، روئن فرانسوی و مالارد پدید آمده بود. این نژاد نو رسیده دارای گوشت بسیار لذیذ و در عین حال میزان تخم‌گذاری بالا بوده است. همین دو صفت برجسته به اضافه قدرت انطباق با محیط جدید این نژاد را خیلی سریع در جهان گسترده نمود، به طوری که هم اکنون در اقصی نقاط جهان با شرایط اقلیمی کاملاً متفاوت نمونه هایی از این نژاد را می توان مشاهده نمود.

ماده ها دارای پرهای سفید یک دست قهوه ای روشن خالدار می باشند. در مناطق مختلف جهان می توان آن ها را از قهوه ای بسیار تیره تا قهوه ای خیلی روشن(زرد) از یکدیگر متمایز ساخت.

معمولاً رنگ پرهای بال و پشت اردک ماده روشن تر از قسمت های دیگر اوست.

سر و گردن اردک های نر را پرهایی به رنگ برنز متمایل به سبز پوشانده و بقیه قسمت های بدن را پرهای قهوه ای مایل به خاکستری فرا گرفته است.

پاهای اردک های نژاد خاکی کامپبل زرد رنگ بوده و نسبتاً بلند است. به همین جهت بدن آن‌ها در تماس بسیار نزدیک با زمین نیست. بدن آن ها کشیده و سینه پهن و برجسته ای دارند. منقار آن ها سبز تیره متمایل به قهوه ای است. دم آن ها کوتاه بوده و اندازه سر و گردن این نژاد بسیار متناسب با سایر قسمت های بدن آن هاست .

در مرکز تحقیقاتی پرورشی «کوچینسکایا» (اطراف مسکو) که اختصاص به بررسی همه جانبه بر روی دو نژاد مهم اردک یعنی نژاد پکینی و نژاد «خاکی کامپبل» دارد، تاکنون مطالعات ارزشمند فراوانی صورت گرفته است. در این مرکز امکان آمیخته‌گری هر یک از این دو نژاد را به طور مجزا با یک نژاد محلی همان نواحی مورد بررسی قرار می دهند و تاکنون به نتایج جالبی از نظر خویش رسیده اند.


 

میزان تخم گذاری اردک ماده 2 تا 5/2 کیلوگرم است و میانگین وزن اردک بین 5/2 تا 3 گرم می باشد.

وزن زنده اردک ماده 2 تا 5/2 کیلوگرم است و میانگین وزن اردک نر بین 5/2 تا 3 کیلوگرم می باشد. جوجه اردک 65 روزه معادل وزنی معادل 3/1 تا 5/1 کیلوگرم دارد.

اردک های نژاد خاکی کامپبل بسیار پر انرژی و پرتحرک هستند. خیلی سریع خودشان را با محیط جدید منطبق نموده و با تغییرات جوی به سرعت سازگاری نشان می دهند. از گیاهان و موجودات ریز آبی به خوبی استفاده نموده و تغذیه می نمایند و در مقابل اکثر بیماری ها مقاومت بیشتری نشان می دهند.

استخوان بندی آن ها ظریف تر از نژاد پکینی است. گوشت آن ها نیز نسبت به گوشت نژاد پکینی خوشمزه تر و خوش خوراک تر می باشد.

طبق آزمایشات یکی از محققین روسی به نام شاپاوالف Shapavalov که پایان نامه دکترای خویش را بر روی نژادهای دو منظوره اردک نگاشته است، گوشت این نژاد دارای ترکیبات زیر می باشد:

میزان آب 5/76 درصد، چربی 7/3 درصد، پروتئین 9/18 درصد، خاکستر 9/0 درصد. وزن اردک ذبح شده 2/89 درصد (نسبت به زنده) است و میزان گوشت قابل استفاده آن 3/62 درصد می باشد.

 

5-5-2 نژاد ارپینگون Orpington

این نژاد در اثر تلاقی نژادهای روئن، ایلسبوری و دونده هندی توسط شخصی با ذوق و پر پشتکار به نام ویلیام کوک W.Clock در ناحیه ارپینگتون انگلستان پدید آمده است. همین شخص یک نژادگوشتی مرغ نیزبه همین نام به وجود آورده است که یکی از نژادهای خوب گوشتی می‌باشد. اردک نژاد ارپینگتون نه تنها از نظر کیفیت گوشت قابل توجه است، بلکه میزان تخم‌گذاری آن نیز دارای اهمیت است و بین 150 تا 180 تخم می گذارد. رکوردیست های این نژاد تا 200 تخم در سال می‌گذارد.

 

5-5-3 نژاد زرکالنایا Zercalnaya

نژاد زرکالنایا در مرکزتحقیقاتی «کوچینسکایا» که در حومه مسکو واقع است در اثر تلاقی‌های پیچیده بین اردک های محلی از یک طرف و نژادهای خاکی کامپبل و پکینی از سوی دیگر پدید آمده است.

این نژاد هم از نظر سرعت و هم از نقطه نظر تخم گذاری بسیار حائز اهمیت است. میانگین وزن اردک ماده 8/2 تا 3 کیلوگرم است و اردک نر وزنی معادل 3 تا 5/3 کیلوگرم دارد.

میانگین میزان تخم گذاری گله بین 150 تا 200 تخم در سال می باشد. وزن متوسط تخم 80گرم است. نژاد زرکالنایا دارای دم کوتاه، گردن متناسب و سر نسبتاً بزرگ و سینه ای فراخ و پشت پهن است. منقار نسبتاً پهن و تیره رنگ دارد و ساق پاها به رنگ پرتقالی است.

اردک ماده کاملاً به رنگ سفید شیری متمایل به کرم است و تنها در انتهای دم و بال ها چندین پر سبز تیره براق می‌درخشند.

اردک نر دارای سر و گردن سبز بسیار تیره متمایل به سیاه است. قسمتی از گردن و تمامی تن‌ را پرهای قهوه ای روشن متمایل به گلی پوشانده است. در ناحیه گردن حد فاصل پرهای سبز تیره رنگ و قهوه ای را پرهای سفید رنگی به صورت نواری نازک احاطه نموده است و نواحی زیر سینه و شکم را پرهای خاکستری پوشانیده است.

بر اساس‌آمار و ارقام ارائه شده از سوی « شاپاوالف» که قبلاً معرفی گردید گوشت نژاد زرکالنایا دارای ترکیبات زیر است:

میزان آب موجود در گوشت 5/73 درصد، چربی 6/4 درصد، پروتئین 9/20 درصد، خاکستر 1درصد می باشد. میزان گوشت قابل استفاده نسبت به وزن اردک ذبح شده 5/64 درصد می‌باشد.


 

در مرکز «کوچینسکایا » میزان تخم گذاری گله را در چندین سال متمادی مورد بررسی قرار داده اند و به نتایج زیر رسیده اند.

 

 

میانگین وزن اردک مادر(کیلوگرم)
   

میانگین میزان تخم‌گذاری در طول پنج‌سال
   

جمع کل تخم گذارده شده توسط یک اردک


 

لازم به توضیح است که نگهداری اردک مادر از سال سوم به بعد چندان مقرون به صرفه نیست و تنها در مراکز تحقیقاتی و اصلاح نژاد چنین کاری صورت می‌گیرد.

 

اردک های نیمه اهلی

پرورش این دسته از اردکها بعلت تولید کم و جثه کوچک چندان مورد توجه نبوده و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.ولی بخاطر ترکیب رنگهای الوان درخشان که سطح بدنسان را پوشانیده و زیبائی خاص به آنها داده است،پرنده دوستان را تشویق به نگهداری و اهلی نمودشان کرده است.در این دسته نیز چندین نژاد معذوف را میتوان ذکر نمود.

 

1-کارولین caroline

این اردک بسیار زیبا دارای کاکلی آبی رنگ می باشد.سطح بدنش را پرهای رنگارنگ و درخشانی پوشانیده و نگهداریش بسیار مشکل است.موطن اصیلشان امریکایی شمالی و در بیشتر باغ وحشهای جهان و در مناظر متمولین اروپایی و امریکایی به عنوان کالائی زینتی مشاهده می گردد .

 

2-سارسل

اهلی نمودن اردک سارسل بسیار آسانتر از دیگر اردکهای نیمه اهلی و وحشی می باشد. میتوان از آن یک نژاد خوب گوشتی بوجود آورد و البته زحمت فراوان و پشتکار زیادی را باید تحمل گشت.گوشتش بسیار مرغوب و خوشمزه می باشد.

 

3- انتل

این اردک نیز زود پرورش پذیر است،زیبایی خاصی دارد و دم بلندی که او را از دیگر نژادها متمایز می گرداند.دارای واریته های زیادی است.

 

 

نگهداری،پرورش وجایگاه اردک

 

نگهداری و پرورش

با وجود شکل خاص زیست اردک (آب دوستی وسایرخواص مربوط (پرورش اردک دراغلب مناطق جهان معمول وامکان پذیر است ، بطوری که اردک یکی ازخوپذیرترین ومانوس ترین ماکیان شناخته شده است.

طبیعی است که همچون پرورش اکثر حیوانات اهلی مسایل مختلفی در امر پرورش اردک مطرح است که بتدریج زیر در عناوین لازم از نظر علاقه مندان خواهد گذشت.

 

جایگاه

بر خلاف سایر انواع طیور ، برای پرندگان آب دوست بخصوص اردک تهیه جایگاه های مفصل و رعایت دقایق ساختمانی چندان لازم نیست. همینقدر که اردک در کنار آبی نه چندان جاری و نه چندان راکد باشد و سر پناهی با یک لانه و گردشگاهی (به وسعت دو متر مربع برای هر اردک) داشته باشد ، نگهداری آن به سادگی امکان امکان پذیر است. اما نگهداری جوجه اردک مستلزم رعایت بعضی مسایل دقیق تر و حساستر است . که نکات مختلف آن به شرح زیر است:

قبلا کفته شد که اردک مادر خوبی نیست ، پس بهتر است تخم اردک های نطفه دار در ماشین جوجه کشی و یا زیر مرغ کرچ گذاشت . در اینجا فعلا در خصوص جایگاه و طرز نگهداری از جوجه اردک یک روزه تا بلوغ سخن خواهیم گفت . معذالک نگهداری جوجه اردک باید در ساختمانی گرم ، خشک و بدون نم و رطوبت صورت گیرد . همین قدر که ساختمانی دارای شرایط فوق باشد برای نگهداری و پرورش جوجه اردک مناسب است . سالن پرورش جوجه اردک باید حتما تهویه مناسب باشد ، بدون اینکه موجب سرما زدگی جوجه ها شود . لانه مادر قبل از ریختن جوجه ها باید تمیز و ضدعفونی شود . وقتی جوجه ها وارد می شوند باید لانه گرم باشد ، دانخوری ها و آبخوری ها در جای مناسب و بقدر کافی باشند . دستگاه مادر و سالن باید از روز قبل بکار انداخته شوند تا هم از سالم بودن دستگاه ها مطمئن شویم و هم سالن از قبل آماده گردد . برای روز اول حفاظ دستگاه مادر ، باید با خود دستگاه نیم متر فاطله داشته باشد و هر روز اندکی این فاصله زیا شود . چنانکه روز هفتم دیگر نیازی به آن نباشد . دلیل بکار بردن حفاظ دستگاه مادر آن است که جوجه حتی المقدور در روزهای اول به دستگاه مادر نزدیک باشند تا بتدریج که آشنا شدند ، خود بخود در صورت لزوم ، به دستگاه پناه ببرند و از سرما زدگی و ناراحتی های ناشی از آن در امان بمانند.

البته جوجه اردک ها را می توان از روز اول روی کف های توری و نرده ای یا بستر معمولی نگهداری کرد ولی بهتر است جوجه ها روی بسترهایی از جنس تراشه چوب ، خاک اره یا کاه خرد شده نگهداری شوند . هر نوع مادهای که بکار می رود باید کپک زده نباشد .

در هفته اول باید برای هر جوجه پنج صدم متر مربع (500 سانتیمتر مربع ) از کف لانه جاء در نظر گرفت . در هفته دوم هشت صدم متر مربع و در هفته سوم حدود یک دهم متر مربع برای هر جوجه باید جاء در نظر گرفت . چنانچه بخواهیم جوجه ها را فعلا در محیط های محدود نگهداری کنیم باید پس از هفته سوم سطح کف مورد نیاز را برای هر جوجه طی هفته ها آنقدر افزایش دهیم که در سنین هفت هفتگی برای هر جوجه لااقل 25/0 متر مربع فضا در نظر گرفته شود .

جوجه اردک ها وقتی به سن چهار هفتگی برسند ، دیگر به گرمای اضافی احتیاج نخواهند داشت . حتی در فصول گرم و یا در مناطق خشک و گرم فقط طی دو هفته یا سه هفته اول احتیاج به گرمای اضافی خواهند داشت . هر واحد دستگاه مادری که جهت جوجه بوقلمون و جوجه مرغ بکار می رود برای جوجه اردک نیز مناسب است . دستگاه های برقی ، گازی ، نفتی ، هیزمی و حتی زغالی نیز برای جوجه اردک ها مناسب است . لامپ های مادون قرمز برای نگهداری گروهای کوچک جوجه اردک عالی هستند . برای هر 30 جوجه اردک یک لامپ مادون قرمز کافی است . دستگاه مادری که برای هر تعداد جوجه مرغ اختصاص دارد برای نصف آن مقدار جوجه اردک کفایت می کند . بدین نحو که برای هر جوجه اردک بین 84 الی 90 سانتیمتر مساحت در دستگاه مادر لازم است .

در هفته اول باید حرارت دستگاه مادر بین 5/29 تا 32 درجه سانتی گراد باشد و سپس طی هفته های بعد ، هر هفته حدود 5/2 درجه سانتی گراد کم شود . رفتاره جوجه ها بهترین معرف وضع حرارتی دستگاه است . چنانچه حرارت بسیار بالا باشد ، جوجه ها از منبع حرارتی دور می شوند . حرارت بیش از حد روند افزایش وزن را کند می سازد و همچنین موجب کند شدن رویش پر در جوجه ها می شود . وقتی ، بر عکس ، حرارت محیط دستگاه پایین تر از حد مناسب باشد ، جوجه ها زیر دستگاه روی هم می ریزند و یا شاید در کنار و گوشه های دستگاه گرد می آیند . وقتی از دستگاه مادر سقفی استفاده می کنیم یک لامپ معمولی جوجه ها را متوقف می سازد . اما اگر یک لامپ مادون قرمز بکار رود ضمن اینکه حرارت لازم تعمین می شود نیازی برای لامپ روشنایی نخواهد بود . وقتی که حرارت دستگاه مناسب و کافی باشد جوجه ها به نحو متعادل در محوطه مادر پخش می شوند و از دانخوری و آبخوری به طور عادی استفاده می کنند . در تمام اقات باید آب تمیز و بهداشتی در اختیار جوجه باشد ، بدین منظور می توان از آبخوری معمول و یا خودکار استفاده نمود . همیشه آبخوری ها باید روی سکوهای نرده ای و با ساخته شده از طوری فلزی و یا روی پنجره های دهانه فاضلاب محوطه مادر قرار گیرد . بدین ترتیب آب ، هنگام مصرف روی بستر نخواهد ریخت و بستر همواره خشک خواهد ماند . ساختمان آبخوری باید چنان باشد که جوجه نتواند وارد آن شود . آبخوری ها را باید هر روز تمیز کرد . وقتی سن اردک به حدی رسید که بتواند تغییرات جوی را تحمل کند ، به گردشگاه و یا محوطه ای حیاط مانند نیاز دارد . جوجه اردک ها در سنین 4 هفته گی به سهولت می توانند از گردشگاه استفاده کنند ، مگر اینکه هوا سرد باشد . بعضی اردک داران حرفه ای ترجیح می دهند در سن 5 هفته گی حوز و یا برکه ای برای اردک های جوان خود تهییه کنند . تعدادی از پرورش دهندگان فوایدی برای شنا کردن اردک قایل هستند اما دلیل مناسبی در تایید نظر خود ارایه نمی دهند . یکی از پرورش دهندگان با تجربه (آقای سید مفیدی ) معتقد است که اگر اردک های گوشتی آب برای شنا کردن داشته باشند ، پر آنها بسولت کنده می شود . به هر حال چنانکه قبلا نیز گفته شد اردک و سایر پرندگان آ ب دوست را بدون آب برای شنا کردن نیز می توان به هیچ گونه اشکالی پرورش داد .

همچون سایر ماکیان اردک ها نیز ممکن است دچار عارضه نوک زدن و پر کندن شوند . به محض مشاهده این عادت نا مطلوب باید فورا فضای بیشتری در اختیار آنها قرار گیرد . گاهی برای رفع آن احتیاج به چندین نوع خواهد بود . یعنی با نوک چین معمولی یا برقی قسمتی از نوک فوقانی ، به طوری که با سوراخ های بین فاصله کافی داشته باشد چیده خواهد شد.

 
گوشت اردک از لذیذترین گوشت طیور محسوب میشود
 

 

معمولا معیار پیشرفت و شاخص سطح زندگی مردم کشورهای مختلف را می توان از روی چگونگی تغذیه و بخصوص میزان پروتئین مصرفی انها سنجید.پروتیئن حیوانی بعلت داشتن اسیدهای آمینه لازم و عنوان محرک رشد،اثر مهمی در ترمیم بافتها و سلامتی و سرحالی موجودات زنده و کلا رشد بدن دارد.کمبود این نوع پروتئین سبب عدم تعادل دستگاه عصبی گشته و عقب ماندگی فکری ورنجوری و ضعف جسمی را درانسان پدید می اورد و مقاومت بدن در مقابل بیماریهای عفونی کاهش می دهد.

طبق گزارش ارائه شده از سوی بخش کشاورزی سازمان ملل(F.A.O)کشور ایران از نظر مصرف گوشت در ردیفهای آخر قرار گرفته است و این دقیقا در حالیست که میهن ما مکان بسیار مناسبی برای پرورش طیور می باشد.

از سوی دیگر جمعیت ایران به سرعت افزایش می یابد(به طور متوسط سالی یک میلیون نفر بر جمعیت کشور افزوده می شود)اگر رشد جمعیت بر همین سرعت ادامه یابد و تولید پروتئین حیوانی در همین سطح بماند مطمئنا فاجعه سوء تغذیه هم میهنان ما را تهدید خواهد نمود به همین جهت باید در فکر رفع این کمبود برآمده و سطح تولید را افزایش داد.

ناگفته نماند که میزان مصرف گوشت طیور در تهران بیش از 40% از کل گوشت کشور را تشکیل می دهد و با افزایش بی رویه جمعیت این شهر در آینده نه چندان دور باید انتظار داشت که این رقم به 60% از کل میزان مصرف گوشت طیور کشور برسد.

پرندگانی برای تولید گوشت پرورش داده می شوند عبارتند از انواع : مرغ،بوقلمون،غاز و اردک.

متاسفانه در بیشتر کشورهای عقب نگه داشته شده تا سخن از گوشت طیور می رود همه به فکر گوشت مرغ می افتند و اکثر مردم فرهنگ مصرف گوشت پرنده دیگری را نیاموخته اند در حالی که براحتی می توان به نسبت شرایط اقلیمی هر منطقه یا سرمایه گذاری ، برنامه ریزی و مبادرت به پرورش سایر پرندگان نمود و قسمت اعظم گوشت ان ناحیه را تامین نمود.

در میان کلیه طیور شاید اردک از جمله پرندگانی باشد که نگهداری و پرورش آن آسان تر از سایرین می باشد و ثمراتی که از این راه عاید پرورش دهنده می گردد خیلی بیشتر از دیگر رشته هاست.البته به قدرت پرورش اردک در نواحی آسیای شرقی از گسترش و رواج آن و به خصوص شکل گیری صنعتی آن در اروپای غربی دیر زمانی نمی گذرد . و در همین مدت کوتاه باتوجه به فراوردهایی که پرنده مزبور تولید می نماید می توان به جرات ادعا نمود که پرورش اردک با سرعت و دامنه ی بسیار وسیعی در بین دامپروران رواج یافته و سرمایه گذاری زیادی در این زمینه صورت گرفته است.علت اصلی این نوع گرایش به پرورش اردک تنها به خاطر سهولت پرورش و کبود بیماریهای مسری و خطرناک ، سرعت رشد سریع و در صورت پرورش اصولی و علمی و بالا بودن کیفیت گوشت ان است.همین محاسن باعث گردیده است که در بعضی کشورها (مانند لهستان)پرورش اردک بیش از سایر طیور مورد توجه قرار گیرد.

همانگونه که ذکر گردید رشد اردک بسیار سریع و چشم گیر است.بطوریکه با رعایت رژیم غذایی مناسب و قوی می توان در مدت 2 ماه وزن یک پرنده به 5/2 کیلوگرم رساند.میزان تخم گذاری این پرنده در بعضی از نژادهای تخمگذار بسیار قابل ملاحظه است و در پاره ای از موارد حتی به 300 تخم در سال می رسد.

پرورش اردک معمولا در نواحی معتدل و پر باران که دارای آب بندانهای طبیعی باشد بهتر و اقتصادی تر است در ایران چنین مناطقی را می توان در استانهای گیلان،مازندران و گلستان یافت.در اکثر کشورهای اروپایی به خصوص در کشورهای اروپای شرقی پرورش اردک با موفقیت بسیار چشمگیری همراه بوده است.

در حال حاضر بیش از 45% از گوشت طیور مصرفی در کشور لهستان به گوشت اردک اختصاص دارد.در کشورهای رومانی,مجارستان،بخش اروپای شوروی،چکسلواکی و آلمان شرقی پرورش اردک بسیار رایج گشته و سرمایه گذاری هنگفتی جهت گسترش این رشته و دامپروری صورت گرفته است.

این گرایش جدید به سوی رورش صنعتی اردک در کشورهای اروپایی شرقی که مدتیست به اروپای غربی سرایت نموده ناشی از زود رسی اردک و مراقبت کمتر از آن در دوران پرورش،مقاومت آن در برار اکثر بیماریهای طیور ، خرج مختصر احداث جایگاه و مصرف کمتر غذایی که انسان دارد می باشد.

با جمع بندی مطالب فوق الذکر می توان نتیجه گرفت که:پرورش اردک به عنوان منبع کاملا مطمئن، با ارزش و در عین حال کم هزینه است.

تغذیه اردک

 

اردک پرنده ای است پر خور و حریص، بخصوص وقتی که به سن ورود به چراگاه برسد و بتواند در کنار برکه ها سر کند، علاوه بر خوردن علوفه و سایر روییدنی ها ، حشرات و کرم ها و جنبنده های دیگر، غذایی که پرورش دهنده در اختیارش می گذارد ولع و به اتمام وکمال می خورد. جوجه اردک ها نیز بر خلاف جوجه های سایر انواع ماکیان از همان روزهای اول زندگی میل شدیدی به خوردن نشان می دهند.

چنانچه موسسات دان سازی پیش دانه (starter feed) مخصوص اردکرا ساخته و آماده داشته باشند ، در غانصورت چنین دانی برای چند هفته اول زندگی بسیار مناسب تر خواهد بود . در غیر این صورت و چنانچه امکان داشته باشد می توان از پیش دانه مخصوصجوجه مرغ به شکل پلت های ریز یا نیمه اماج در دو هفته اول زندگی جوجه اردک استفاده کرد . برای جوجه اردک پلت ترجیح داده می شود ، زیرا اتلاف دان بدین شکل کمتر است و اصولا ضریب تبدیل دان نیز به صورت پلت مناسب تر است . ولی هنگام کاربرد پیش دانه جوجه مرغ ، برای جوجه اردک ، توصیه می شود که دان مزبور فاقد هرگونه دارو باشد ، زیرا ممکن است به جوجه اردک ضرر برساند . اصولا کاربرده درمان دانه (medicated) در جوجه اردک متداول نیست .

علیرغم اینکه گاهی کوکسیدیوز (اسهال خونی) در بعضی از گله ها مشکلاتی بوجود می آورد ، معذالک می توان گفت که کوکسیدیوز در اردک مسئله خطرناکی بشمار نمی رود و بکار بردن کوکسیدیو استات در غذای جوجه اردک لزومی ندارد . با توجه به نکات فوق پیش دانه ای که دارای 22% پروتئین باشد برای جوجه اردک در دو هفته اول زندگی مناسب است . از هفته سوم جیره ای با 15 تا 18 درصد پروتئین کافی خواهد بود و این جیره را حداکثر تا سن 8 هفته گی می توان بکار برد . از 8 هفته گی تا هنگام عرضه به بازار جیره هایی مشابه فرمول رشد دانه مرغ ، برای اردک مناسب است . اما تهیه دان از موسسات سازنده دان همه جائ و برای همه اردک داران موثر نیست . در این صورت می توان از تجربه اردک داران مجرب بهره گرفت . بعضی از پروش دهندگان اردک به عنوان پیش دانه ، مخلوطی از سبوس نرم ، پودر شیر و آرد بعضی دانه ها (ذرت) خمیر مانند می سازند و برای تغذیه جوجه اردک ها تا 8 هفتگی بکار می برند . گاهی یونجه و سایر علوفه خورد شده را نیز در این مخلوط می ریزند و با هم جلوی جوجه اردک می گذارند

وقتی به اردک ها غذای دستی داده می شود ، افزودن مختصری سنگریزه خورد شده غیر قابل حل در آن نباید فراموش شود . وجود این سنگریزه ها در سنگدان جهت خورد و آسیاب کردن دانه ها و مواد سفت ضروری است . البته اردک ها چرنده گانه خوبی نیستند ولی چنانچه بخواهیم آنها را بیش از هفت هفته نگهداری کنیم بهتر است که آنها را از چهار هفتگی وارد چراگاه نماییم.

چنانچه اردک را برای تولید گوشت پرورش می دهیم ، با توجه به میزان پروتئین مورد لزوم در غذا برای سنین مختلف که در مطالب بالا اشاره شده ، می توان برای اردک از روز اول تولد تا زمان عرضه به بازار بر اساس فرمول های ساده زیر غذا تهیه نمود.

نباید فراموش شود که در این سنین باید همیشه در دانخوری اردک ها دان بقدر کفایت باشد . به عبارت دیگر در همه اوقات باید دان در دسترس اردک قرار گیرد.

در هفته اول می توان جیره ای به شرح زیر تهیه و در اختیار جوجه اردک قرار داد:

سبوس گندم 50 درصد

سبوس برنج یا زبره گندم 30 درصد

ذرت 10 درصد

بازمانده سبزی یا علوفه خرد شده 8 درصد

شن ریز 2 درصد

از این دان یا جیره های مشابه باید روزی 4 الی 5 بار به جوجه اردک خوراند.

از هفته دوم تا هشتم و حتی تا هفته دوازدهم (حداکثر زمان عرضه به بازار) می توان از فرمول زیر یا جیره هایی مشابه آن استفاده کرد:

سبوس گندم 50 درصد

آرد ذرت 15 درصد

سبوس برنج یا زبره گندم 15 درصد

آرد گوشت یا موادی مشابه آن 5 درصد

باز مانده سبزی یا علوفه سبز 12 درصد

شن ریز 3 درصد

از دان فوق روزی 3 الی 4 بار به جوجه اردک و هردک جوان می دهند. همزمان ، باید آب بیشتری در اختیار اردک قرار گیرد .



اقتباس از مطالعات انجام شده در دانشگاه کرنل

 

 

تغذیه اردکهای تخم گذار

در این زمینه ، به خصوص در واحدهای کوچک اردک تخم گذار،هندی ها تجربیات قابل ملاحظه ای دارند.لذا از منابعی که بر اساس این تجربیات دستورالعمل هایی برای اردکهای تخم گذار تهیه کرده اند استفاده می کنیم.فشرده ی این رهنمودها در تغذیه اردک تخم گذار در زیر ارائه می شود:

 

 

 

تغذیه اردک در چراگاه یا کنار برکه

پرورش اردک تخم گذار به طور کلی از بسیاری جهات به خصوص در شرایط اقلیمی کشور ما به صورت 100% صنعتی موثر نیست زیرا در محیط محدود و تعداد متراکم با توجه به اینکه اردک پرنده ی خور خوری است ،تامین دام ،بویژه مواد اولیه،به هیچ وجه مقرن به صرفه نخواهد بود.بهترین کار آن است که جوجه اردکها را برابر راهنمایی که در مباحث قبل آمد به سن هشت هفتگی رساند و آنگاه تا سن 5/6-6در کنار برکه ها (در صورت وجود)،آبراه،شالیزارها و یا در چراگاه ها و باغ ها رها ساخت تا دان و غذای خود را بیابند.این سن در حقیقت آغاز تخم گذاری است،لذا باید شب ها اردکها را حتما گردآوری و به داخل حیاط خانه(روستایی یا غیر آن)و در گوشه ای که به منظور تخم گذاری در نظر گرفته شده است نگهداری کرد.صبح پس از گردآوری تخم ها،مجددا اردکها به چراگاه ها،برکه ها و یا مناطقی که دارای مانداب هستند و یا به پهنه ی پی دروهای مزارع راهنمایی می شوند تا غذای مورد نیاز خود را از این منابع طبیعی دریافت کنند.

دانه های بازمانده پس از درو انواع غلات و سایر رسیدنی ها،در حقیقت مواد هیدروکربن مورد نیاز اردکها را تامین می کند و حلزون ها،کرم های خاکی،حشرات و نوزادهای انها و در بعضی مناطق ماهی های غیر قابل مصرف موجود در کنار رودخانه های بزرگ و کوچک نیاز پروتئین آنها را برآورده می سازد. در اینگونه پرورش بسیار کم خرج و داغلب بی خرج اردک تخم گذار،طبعا اردکها در پی یافتن بازماندهای پی درو مزارع دسته جمعی از جایی به جای دیگر می روند البته در بسیاری از کشورها از جمله کشور ما ایران مراتع،چراگاه ها و مزارعی که پی درو آنها حاوی علوفه و رویش های مرغوب باشد کمیاب است.

 

تغذیه در شیوه پرورش متراکم

تغذیه اردک به طور کلی،به خصوص در اردکهای بالغ و تخم گذار با غذاهای نرم(اماج)و خشک به هیچ وجه توصیه نمی شود،زیرا اردک به خاطر شکل خاص نوکش مقدار قابل ملاحظه ای از این غذای گران قیمت را اتلاف می کند.در این روش طبیعی است که در حقیقت اردک به صورت صنعتی نگهداری می شود؛طبعا جیره خذایی لازم برای حیوان باید حساب شده و اقتصادی باشد. به خصوص چنان چه بخواهیم اردک مادر پرورش دهیم این دقت باید باز هم بیشتر شود.موادی که برای تغذیه دستی اردک،در این روش توصیه می شود عبارت است از : سبوس گندم،زبره گندم،سبوس برنج،آرد ذرت،پودر گوشت(پودر بقایای کشتارگاههای دام و طیور)،آرد جو ،بازمانده سبزیها و یا علوفه سبز خرد شده به عنوان راهنما چند فرمول عملی به شرح زیر ارائه می شود:

 

فرمول غذایی اردک تخم گذار معمولی:

از هشت هفتگی به بعد

سبوس گندم 30%

سبوس برنج 30 تا 40%

آرد ذرت 25 تا 30%

کنجاله(تخم آفتاب گردان و سایر دانه های روغنی مشابه) 5 تا 10%

سنگ آهک خرد شده 1 تا 5%

مکمل ویتامینی و مواد معدنی (حداکثر) 5/0

 

غذای اردک مادر هنگام تخم گذاری:

سبوس گندم 30%

سبوس برنج 20%

آرد ذرت 30%

کنجاله ها(تخم آفتابگردان یا سایر دانه های روغنی مشابه) 10%

پودر استخوان 5/0

سنگ آهک خرد شده 5%

مکمل ویتامین و مواد معدنی(حداکثر) 5/0

 

بر این فرمول شیر چربی گرفته باید آنقدر داخل شود تا مخلوط به 100% برسد. این مخلوط یعنی جیره غذایی اردکهای تخم گذار معمولی و اردکهای تخم گذار مادر می تواند و باید براساس مقدار و قیمت مواد موجود در منطقه پرورش اردک،تغییر یابد یا کم یا زیاد شود.

در صورتی که دسترسی به موسسات دام سازی که غذای فرموله ی تجارتی مخصوص اردک تخمگذار معمولی و اردک مادر تهیه می کند آسان باشد،توصیه میشود که بریا رادکهای مادر از این فراوردها استفاده شود و برابر دستورالعمل موسسه سازنده در اختیار اردک قرار گیرد.

در صورتی که دستور خاصی وجود نداشته باشد دام به هر ترتیب که تهیه شود بهتر است که روزی حداکثر 3 بار اردکها تخم گذار اعم از مادر یا معمولی داده شود.

غذای اردک تخم گذار و مادر باید چنان ساخته شود که میزان پروتئین آن حدود 15% و میزان انرژی قابل هضم آن حدود 2600 کیلو کالری باشد.چنین جیره ای مطابق تجارت دانشمندان هندی جیره ای است بسیار سودمند از نظر تولید تخم در روش های پرورش محدود و متراکم.

در پرورش اردک چه در روش آزاد و چه در روش متراکم و محدود باید نکات زیر به درستی رعایت شود:

به محض اینکه جوجه اردکها گرم خانه آورده شوند باید به قدر کافی آب تازه و تمیز در تعدا کافی آب خوری در اختیار آنها قرار گیرد.

غذای پودری و یا پلتی استارترها باید در دان خوریهای کم عمق ریخته شود.

دان و به طور کلی غذای اردک هرگز نباید بدون آب داده شود به عبارت دیگر باید در کنار هر دانخوری یک دستگاه آبخوری قرار گیرد.

اردکها باد در سن هفت الی هشت هفتگی به مقدار کافی و فراوان غذا در دسترس داشته باشند.

در صورتی که از غذای پلتی استفاده می شود باید روزانه 2 بار ، هر بار 15 الی 20 دقیقه غذای کافی در اختیار اردکها باشد،معمولا صبح زود یا بعد از ظهر نزدیک غروب ، برای دان دادن مناسب تر است.

مقدار مصرف دان بر حسب نژاد،وزن،میزان تولید تخم و مقدار علوفه و سبزی قابل دسترسی تفاوت می کند معمولا نژاد خاکی (کاکی)کمپ بل تا سن12 هفتگی تا حدود 7 تا 8 کیلو دان مصرف میکند .وقتی به مرحله کامل تخم گذاری وارد شود ، مصرف دان روزانه برای هر قطعه اردک خاکی کمپ بل بین 150 تا 230 گرم متفاوت خواهد بود.

نژاد گوشتی چینی (پکین) تا سن 7 هفتگی حدود 8 کیلو گرم دان مصرف می کند.

بر اساس آخرین اطلاعات بدست آمده دان اردک های گوشتی تا سن 2 هفتگی باید دارای 20 تا 22% پروتئین و معادل 2800 تا 3000 کیلو کالری بر کیلو گرم دان انرژی باشد،از 3 هفتگی تا مرحله ی کشتار دان مصرفی نباید کمتر از 17 تا 20% پروتیئن و 3000 کیلو کالری بر کیلوگرم دان انرژی داشته باشد.

تمام فرمول های غذایی باید به قدر کافی مکمل ویتامینی و مواد معدنی داشته باشند .غذایی که نیاسین آن نارسا باشد در اردک به خصوص در اینگونه شیوه پرورش موجب بروز عوارضی در پا و در نتیجه لنگش می شود.

اردکها نسبت به آفلاتوکسین حساس هستند و میزان آفلاتوکسین دان در اردک باید زیر 03/0ppm باشد.

 
 

 

 

منابع

1)پرورش و نگهداری اردک ،گرد آوری: دکتر سید حسن ملجائی

2)بیماری پرندگان اهلی، دکتر محمد افغان

3)طبقه بندی و شناسائی اردک های ایران ، دکتر سعادت نوری

4)جانور شناسی عمومی ،دکتر طلعت حبیبی ،دکتر محمد مهدی راعی

5)برسی آلودگی های کرمی اردک های اهلی ایران ،دکتر علی اسلامی ،دکتر نصرالله فیروز آذر

پژوهشگر: آقای مهندس جعفر آشوری

معمولاً معیار پیشرفت و شاخص زندگی مردم کشورهای مختلف را می‌توان از روی چگونگی تغذیه و به‌ خصوص میزان پروتئین مصرفی آنها سنجید. پروتئین حیوانی به علت داشتن اسیدهای آمینه لازم و عوامل محرک رشد، اثر مهمی در ترمیم بافت ها و سلامتی و سرحالی موجودات زنده و کلاً رشد بدن دارد. کمبود این پروتئین سبب عدم تعادل دستگاه عصبی گشته و عقب ماندگی فکری و رنجوری و ضعف جسمی را در انسان پدید می آورد و مقاومت بدن را در مقابل بیماری‌های عفونی کاهش می‌دهد.(1)

طبق گزارش ارائه شده از سوی بخش کشاورزی سازمان ملل کشور ایران از نظر مصرف گوشت در ردیف های آخر قرار گرفته است، و این دقیقاً در حالیست که میهن ما مکان بسیار مناسبی برای پرورش طیور می باشد .

از سوی دیگر جمعیت ایران به سرعت افزایش می یابد (به طور متوسط سالی یک میلیون نفر بر جمعیت کشور افزوده می شود) اگر رشد جمعیت با همین سرعت ادامه یابد و تولید پروتئین حیوانی در همین سطح بماند، مطمئناً فاجعه سوء تغذیه هم میهنان ما را تهدید خواهد نمود .

در میان کلیه طیور، شاید اردک از جمله پرندگانی باشد که نگهداری و پرورش آن آسان‌تر از سایرین می باشد و ثمراتی که از این راه عاید پرورش دهنده می گردد خیلی بیشتر از دیگر رشته هاست. اردک یکی از اولین گونه های پرندگان است که توسط آدمی اهلی شده است و به نظر می‌رسد که اهلی کردن آن در کشور مصر صورت گرفته باشد، زیرا که در حفاری های به عمل آمده بر روی گور یکی از فراعنه باستانی مصر که در حوالی 1500 سال قبل از میلاد می‌زیسته است، تصویر یک اردک در بین گل های لوتوس مشاهده شده است، وگفتنی است که مصریان باستان یکی از اولین اقوام کهن بشری هستند که اقدام به جوجه کشی از این پرنده نمودند و شاید علت توجه مصریان باستان به پرورش این پرنده، کانال های متعدد آبی و رودخانه طویل و ممتد نیل بوده باشد و امروزه نیز پرورش اردک به شدت در مصر رایج و متداول است. البته با توجه به قدمت پرورش اردک در نواحی آسیای شرقی، از گسترش و رواج آن به خصوص شکل گیری صنعتی آن در اروپای غربی دیر زمانی نمی گذرد. در صنعت تولید گوشت طیور، گوشت اردک حدود 1/7 درصد تولید را به خود اختصاص داده است که عمدتا در آسیای شرقی (چین، تایوان و ویتنام) تولید می شود. به غیر از گوشت، محصولات دیگری هم از اردک مانند تخم های خوراکی، کبد چرب، کرک و پر بدست می آید که از نظر اقتصادی مهم می باشند.(1)

ولی در همین مدت کوتاه با توجه به فرآورده هائی که پرنده مزبور تولید می نماید، می توان به جرات ادعا نمود که پرورش اردک با سرعت و دامنه بسیار وسیعی در بین دامپروران رواج یافته و سرمایه گذاری زیادی در این زمینه صورت گرفته است. علت اصلی این گرایش به پرورش اردک تنها به خاطر سهولت پرورش و کمبود بیماری‌های مسری و خطرناک، سرعت رشد سریع و در صورت پرورش اصولی و علمی، بالا بودن کیفیت گوشت آن است. همین محاسن باعث گردیده که در بعضی از کشورها (مانند لهستان ) پرورش اردک بیش از سایر طیور مورد توجه قرار گیرد همان‌گونه که ذکر گردید رشد اردک بسیار سریع و چشمگیر است. بطوریکه با رعایت رژیم غذائی مناسب و قوی، در مدت دو ماه وزن پرنده را به دو ونیم (5/2) کیلوگرم رساند. میزان تخم‌گذاری این پرنده در بعضی از نژادهای تخم‌گذار بسیار قابل ملاحظه است و در پاره ای از موارد حتی به 300 تخم در سال می رسد(1).

پرورش اردک معمولاً در نواحی معتدل و پرباران که دارای آب بندان‌های طبیعی باشد بهتر و اقتصادی تر است. در ایران چنین مناطقی را می توان در استان های گیلان و مازندران یافت. در اکثر کشورهای اروپائی به خصوص در کشورهای اروپای شرقی پرورش اردک با موفقیت بسیار چشمگیری همراه بوده است . در حال حاضر بیش از 45 درصد از گوشت طیور مصرفی در کشور لهستان، به گوشت اردک اختصاص دارد. در کشورهای رومانی، مجارستان، بخش اروپائی شوروی، چکسلواکی و آلمان شرقی پرورش اردک بسیار رایج گشته و سرمایه گذاری هنگفتی جهت گسترش این رشته از دامپروری صورت گرفته است.

این گرایش شدید به سوی پرورش صنعتی اردک در کشورهای اروپای شرقی که مدتیست به اروپای غربی نیز سرایت نموده، ناشی از زودرسی اردک و مراقبت کمتر از آن در دوران پرورش، مقاومت آن در برابر اکثر بیماری‌های طیور، خرج مختصر احداث جایگاه و مصرف کمتر غذاهای کنسانتره می باشد (1)

 

با جمع بندی مطالب فوق الذکر می توان نتیجه گرفت که :

پرورش اردک به عنوان منبع کاملاً مطمئن، با ارزش و در عین حال کم هزینه ایست از پروتئین حیوانی، که لازم است درایران نیز موردتوجه قرار گیرد.

 

 

اردک و

تاریخچه آن

 

اردک...

بین پرندگان اهلی شاید پرورش و نگهداری اردک ساده تر از همه باشد.اردک زود درشد و پروار می شود و

کمتر از همه پرندگان اهلی به بیماری ها حساس است.چنانچه امکانات کافی از قبیل محیط آزاده چرا و آبگیر

برای شنا داشته باشد،هزینه پرورش آن بسیار ناچیز است و در گله های کوچک ،بخصوص خانگی،اطلا

محسوس نخواهد بود.

اردک بسهولت با تغیرات محیط عادت می کند.مثلا علیرغم اینکه از حیوانات آب دوست است به آسانی می

تواند در صورت فقدان آب و برکه و استخر و امثال آنها با استفاده از دیگر امکانات موجود در طبیعت مانند

مراتع و چمن زارها این کمبود و فقدان را جبران کند و خیلی زود به زندگی در محیط محدود خو می گیرد.

تغذیه بی درسر و ساده و هضم و جذب سریع در این پرنده کار پرورش دهندگان را آنقدر ساده کرده است که با

مختصر توجه می توانند با حداقل هزینه به نتیجه مطلوب برسند.روند رشد و تولید گوشت اردک در مقایسه با

سایر پرندگان،بویژه با توجه به هزینه ناچیز نگهداری و تغذیه آن بسیار بالا است .اردک یکی از پرندگان تخم

گذار تراز اول است.صرف نظر از درشتی تخم،برخی از نژادهای اردک سالانه حدود 300 تخم می گذارند.

 

تاریخچه

در خصوص منشاء تاریخی اردک اختلاف نظرهایی در نوشته های معتبر فارسی وجود دارد.چنانچه دکتر تقی

بهرامی در کتاب دامپروری جلد سوم می نویسد: اردک نخستین بار در آسیا اهلی شده است. حال آنکه دکتر

ستاری استاد دانشکده دامپزشکی تهران در کتاب پرورش طیور اهلی چنین نظر می دهد که قدیمی ترین ملتی

که به پرورش اردک پرداختند و باصطلاح این حیوان را اهلی کرده اند ، قبایلی بودند که قبل از کشف قاره

آمریکا در آنجا زندگی می کردند. مولف نام برده اردک های نژاد هندی را منتسب به سرخپوستان می داند ،

زیرا پس از کشف دنیای جدید به این سرزمین هند غربی می گفتند و همچنین معتقد است که نژاد اردک

بربری ( Barbarie) نیز شاخه ای از آن تیره است . آنچه مسلم است از قرن 15 به بعد اردک اهلی (مانند

بوقلمون ) از آمریکا به اروپا وارد شده و در کشورهایی مانند : انگلستان ، فرانسه ، ایتالیا و بعد سایر کشور های

اروپایی پراکنده گردیده است ، و شاید نژاد کنونی اردک های اهلی بیشتر از اعقاب همین نژادها باشد.

 

دکتر پورمساله گو ،در صفخات 4 و 5 پایانامه خود مطالبی تحت عنوان تاریخچه پرورش اردک آورده است که با مختصر حک و اصلاحی به شرح زیر ارائه میشود:

اولین گزارشی که در مورد اردک به جای مانده مربوط به حدود 180 سال قبل از میلاد مسیح است که پلین (plin) ضمن اشاره به وجود انواع مرغ و خروس های اهلی و وحشی از اردک و غاز اسم نیز اسم می برد.بعدها وارون(varon) شاعر و دانشمند یونانی که 116 سال قبل از میلاد مسیح میزیسته،در کتاب خود از علاقه یونانی ها و رومی ها و پرورش اردک یاد می کند.وجود اردک در آفریقا و مصر قدیم از نقوش هیروکلیف ثابت شده و نقشهای بسیاری نیز از اردک از آن زمان باقی مانده است.در زمان سلطنت تینیت ها و لمینت ها که تمدن مصریان قدیم به اوج خود رسیده بود مردم به پرورش حیواناتی نظیر گاو وحشی و غزال و کبوتر و غاز و اردک علاقه ی زیادی نشان می دادند.در میان نقشهایی که روی بناها و حجاریهای باستانی کردستان وشوش به دست آمده تصاویر مرغ های خانگی و به خصوص غاز و مرغابی دیده می شود و این امر نشان دهنده ی آشنایی آرین ها و پرورش این نوع پرنده ها است.

 

در هندوستان وچین و فیلیپین نیز بر اساس مدارک تاریخی پرورش اردک از دوران های قدیم متداول بوده است.بومیانی که قبل از کشف آمریکا در آنجا زندگی می کردند علاقه ی زیادی به پرورش اردک داشتند.همانطور که اشاره شد این اردکها به نام اردکهای هندی معروف شدند و نژاد بربری امروز از آنها مشتق گشته است.پرورش اردک در ایران از دورن مادها و هخامنشییان به موجب مدارکی تاریخی و آثار باستانی به طور طبیعی مرسوم بوده است.

 

 

 

اصول طبقه بندی مرغابی

 

 

کلیات

 

شاخه مهره داران دارای پنج رده است، که از نظر تکامل به ترتیب عبارتند از ماهیان، دوزیستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران.

رده پرندگان به علت دارا بودن پوشش عایق بدن، دمای معین و تنظیم شده، بالا بودن میزان سوخت و ساز (متابولیسم )، گردش خون کامل، قابلیت پرواز، تکامل قوه شنوایی و بینائی و خصلت مادری و نگهداری از جوجه ها، از همه رده های ما قبل خویش تکامل یافته ترند و با رده بعد از خویش یعنی رده پستانداران نیز به علت اختلاف فاحشی که در نحوه تولید مثل، تن پوش و قابلیت پرواز دارند، قابل مقایسه نیستند.

 

تن پوش بدن پرندگان از پر است. اندام های پیشین آنها به صورت بال تغییر شکل یافته و اندام های پسین برای راه رفتن و شنا کردن و نشستن روی شاخه به کار می رود. حداکثر 4 انگشت در پا دارند. فاقد دندان بوده و در جلو دهان نوک دارند. قلب آنها 4 حفره ای است. آبدانک (مثانه اداری ) ندارند و اندام مولد صوت در قاعده نای قرار گرفته است. در پرندگان شش‌ها کوچک بوده و دارای کیسه های هوائیست. پرندگان دمای بدنشان منظم است. از این رده تاکنون بیش از 8600 گونه شناسائی شده است.

رده پرندگان Aves دارای دو زیر رده می باشد. زیر رده دیرینه مرغان Archaeornithes و زیر رده نو مرغان Neornithes یا پرندگان حقیقی. زیر رده نو مرغان خود به چندین راسته تقسیم می گردد. که راسته غازیان یکی از آنهاست.

 

راسته غازیان یا غازسانان Anseriformes شامل غازها Geese قوها Swans و مرغابی‌ها Ducks می‌باشد. از خصوصیات مهم این راسته دارا بودن نوک پهن است که روی آن‌را پوسته ای شاخی با حفرات فراوان، حسی پوشانیده است.

در کناره های نوک تعداد زیادی تیغه شاخی موجود است. از خصوصیات دیگر این راسته پرده بین انگشتی، زبان گوشتی، دم کوتاه و تخم ساده و بدون لکه می باشد. بدن جوجه های تازه از تخم در آمده این راسته را پرهای ریز کرک مانند پوشانیده است.

 

 

اردک های وحشی

این دسته از اردک ها تنوع بسیار زیادی دارند. بطور کلی اردک های وحشی در کنار بوته زارها و آب بندان ها به سر می‌برند. یکی از بهترین مکان های زیست این دسته از اردک ها کناره دریاچه ها و مرداب هاست. بسیاری از انواع زیبای دسته اردک های وحشی به علت افراط در شکار یا منقرض گشته اند و یا در حال نابودی هستند. غذای اردک ها ی وحشی بسیار متنوع می‌باشد. اردک ها را می توان از حیوانات گیاه خوار به حساب آورد.

بطور کلی غذای اصلی اردک های وحشی از گیاهان آبزی تشکیل یافته است. ولی تمایل زیادی نیز به موجودات ریز آبزی، کرم، حلزون و لارو و حشرات و ماهی های کوچک دارند. اشتهای اردک های وحشی در فصل بهار که هنگام جفت گیری آنان است بسیار زیاد شده و فوق العاده پرخور می‌شوند. در همین زمان زیباترین پوشش بدن را در اردک های نر می توان دید.

جفت گیری اردک ها ی وحشی در آب انجام می‌شود. اردک ماده همیشه با یک نر آمیزش نموده و همراه می گردد ( روش منوگامی ) Monogamie ماده ها لانه را از خاشاک خشک در گوشه ای دنج می‌سازند و با پرهای خویش کف آن‌را می پوشانند و سپس شروع به گذاردن تخم می‌کنند سیکل تخم‌گذاری ماده اردک های وحشی بسیار کوتاه و تعداد آن ناچیز است و معمولاً از 15 تخم تجاوز نمی کند.

پس از آن ماده اردک خود به تنهائی بر روی تخم ها می نشیند. دوران جوجه در آوری، (دوران جنینی) در اردکها 28 روز طول می‌کشد.

کرک انبوهی به هنگام تولد سطح بدن جوجه اردک ها را پوشانده است. آن ها قادرند بلافاصله به همراه مادرشان در آب شنا نمایند. اردک های نر هیچ گونه وظیفه ای در قبال جوجه ها احساس نمی کنند و تا دو ماهگی همیشه مادر از آن‌ها مواظبت می نماید.

جوجه اردک های وحشی تا این سن قادر به پرواز نیستند و حتی نمی توانند از خود دفاع نمایند و تمام اوقات را با مادر خویش به سر می برند. پس از دو ماهگی که مصادف است با نزدیک شدن فصل تابستان، آن‌ها به همراه گله کوچکی از اردک ها به جنگل های دور دست پرواز می نمایند. دوره پرریزی اردک های وحشی در اواسط تابستان آغاز می گردد. این اردک ها دارای انواع فراوانی هستند. اینک آن‌هائی که در فصل زمستان به ایران مهاجرت می کنند بررسی می نمائیم.

اردک های مهاجر را می توان به دو گروه تقسیم نمود اول گروه تا دورنی Tadornini دوم گروه آنتینی Antaini یا پهنه چینان.

 

3-1 گروه اول : تا دورنی Tadornini

در این گروه دو نژاد بسیار مشهور دارند.

3-1-1 عروس مرغابی (تنجه) تادورنا – تادورنا Tadorna-Tadorna

در فصل بهار که هنگام جفت گیری اردک هاست، اردک نر بسیار زیبا می گردد. یک نوار قهوه ای خوش رنگ از ناحیه پشت سر تا دم ادامه دارد. سر آن‌ها سیاه و دارای جلای سبز رنگ است. یک نوار قهوه ای رنگ دیگر دور سینه حلقه زده و بقیه بدن سفید رنگ است. نوک دارای یک برجستگی انتهائی بوده و رنگ آن سرخ پر رنگ می باشد.

قسمت جلوی نوک بر جسته و به سوی بالا برگشته است. البته پس از آمیزش و جفت گیری یعنی اوائل تابستان جلای رنگ بدن اردک نر از بین رفته و کدر می‌شود طوری که سر به رنگ خاکستری درآمده و اردک های نر و ماده تقریباً شبیه به هم می‌گردند. گردن عروس مرغابی بلند و باریک است. این نژاد در نواحی مختلف، در سواحل شنی آب های شور، مرداب ها و در سواحل رودخانه ها زندگی می نماید. در هر بار تخم گذاری عروس مرغابی حداکثر 16 تخم می‌گذارد که رنگ آن‌ها سفید متمایل به نخودی است. این اردک خوب راه می رود و به راحتی شنا می نماید و از گیاهان آبزی، کرم ها و نرمتنان تغذیه می کند. عروس مرغابی را در زمستان ها می توان در مرداب انزلی و سواحل دریاچه ارومیه دید. موطن اصلی آن‌ها اروپای غربی است، ولی در شمال غربی چین و تبت نیز در حال حاضر، زندگی می نمایند.

 

3-1-2 رودی شلدوک (آنقوت ) Ruddy shelduck

این پرنده جثه نسبتاً بزرگی دارد. دور گردن این اردک را یک نوار سیاه رنگ احاطه کرده است. پاها و نوک نیز به رنگ سیاه هستند. به جز نوار سیاه دور گردن بقیه قسمت های بدن این پرنده قهوه ای روشن است. بین جنس نر و ماده از نظر رنگ آمیزی پره اختلاف فاحشی دیده نمی شود. البته رنگ پر نرها پررنگ و براق تر از ماده‌ها‌ست. ماده‌ها در حدود 18 تخم می‌گذارند و از کرم ها و نرمتنان تغذیه می‌نماید. در سواحل جنوبی ایران و در بعضی از دریاچه های مرکزی ایران تخم گذاری می کنند .

3-2گروه دوم : پهنه چینان Anatini

از اختصاصات این گروه غوطه خوردن سطحی در آب است. آن‌ها طوری در آب فرو می‌روند که همواره دمشان بیرون قرار می گیرد و پاهایشان را مانند پارو به آب می زنند. از مهم ترین نژادهای این گروه می توان از آناس پلاتی رنکوس Anas Plathyrhynchos یا اردک کله سبز Mallard نام برد. پرنده شناسان معتقدند که این اردک وحشی جد تمامی اردک های اهلی کنونی می باشد. از خصوصیات بارز این اردک وجود پرهای سبز روشن و درخشانیست که روی سر و گردن نرها را پوشانیده است. حد فاصل بین گردن و تنه را حلقه سفید رنگی از پر احاطه کرده است. سایر قسمت‌های بدن خاکستری رنگ اند، که از خطوط سیاه و سفید و بسیار ریز پوشیده شده اند. سینه قهوه ای مایل به سرخ دارند. در فصل بهار پرنده نر رنگ و جلای درخشان و بسیار زیبائی دارد. در تابستان این درخشش را از دست می دهد. جثّه این نژاد از سایرین بزرگتر بوده و گردن و ساق پای آن‌ها بلند است.

 

3-2-1 اردک کله سبز Mallard

پرنده ماده قهوه ای و یا کرم رنگ است. جثه آن‌ها بزرگتر از سایر اردک های ماده است و جز به هنگام خطر در آب فرو نمی رود. در فصل بهار به هنگام جفت گیری چند نر یک ماده را احاطه کرده و بینشان برسرماده جنگ در می‌گیرد. ماده ها می توانند در یک دوره تخم گذاری تا 15 تخم بگذارند. غریزه مادری درماده ها بسیار قوی است و بر خلاف نرها همواره با جوجه های خویش به آب می روند و به هنگام خطر بال ها را شدیداً به هم می کوبند. پرنده نر وقتی تغییر رنگ می دهد و به شکل ماده در می آید دیگر قدرت پرواز ندارد. به طور کلی کله سبزها را نمی توان از اردک های غواص دانست. آن ها تنها به هنگام خطر سر در آب فرو می برند. غذای اصلی آن ها گیاهان آبزی، لارو، حلزون و بچه ماهی می باشد. محدوده زیست این اردک در نواحی شمالی شوروی، سیبری کامچاتکا، شمال ژاپن، آفریقای شمالی و شمال ایران و حتی آمریکای شمالی می باشد.

در ایران بیشتر در نواحی بندر انزلی و کلاً سواحل دریای خزر دیده می شوند و در نواحی دیگر ایران از جمله دریاچه ارومیه، دریاچه زر علوار و سواحل جنوبی نیز دیده شده اند.

 

3-2-2 آناس پنلوپ Anas Penelope اردک سوت کش یا (زرکا)

این پرنده دارای نوک کوچک و کوتاه است. پرنده ی نر دارای سر و گردن قهوه ای رنگ بوده که در بالای سر کرم رنگ می شود. ساق پا خاکستری متمایل به سیاه است نوک کوچکش آبی رنگ و لبه اش سیاه رنگ است. خوراک اصلی این اردک بیشتر از گیاهان آبزی است. بال آن ها نوک تیز و دم آن ها کوتاه می باشد. سرشان گرد و کوچک است این اردک را به خاطر دارا بودن صدائی سوت وار، اردک سوت کش می‌گویند. ماده ها در هر دوره تخم گذاری تا 12 تخم به رنگ زرد و روشن (کرم رنگ ) می گذارند. زندگی شان به طور دسته جمعی است و زمستان ها در مرداب انزلی دیده می شوند. محدوده ی زیست آن ها شمال شوروی، سیبری، سوئد، نروژ و فنلاند است.

 

3-2-3 آناس استرپرا Anas strepera یا (اردک بور) Gadwall

این پرنده بسیار ترسو، تیز پرواز و دارای محدودیت زیست بسیار وسیعی بوده و تقریباً در اکثر نواحی جهان دیده شده است. در همه کشورهای اروپایی و اکثر کشورهای آسیایی و شمال آمریکا و شمال ایران و افغانستان زندگی می نماید. رنگ جانور ماده کرم رنگ و قهوه ای روشن است و لکه های سفید و سیاه غیر براق دارد. روی نوک سیاه رنگ است که دور آن را نواری زرد رنگ احاطه کرده است. اردک نر دارای رنگی قهوه ای روشن همراه با خطوط باریک تیره رنگ بوده و روی سینه را پرهایی سفید رنگ با نیم دایره هایی قهوه ای در هم پوشانیده شده است.

اردک ماده در یک دوره تخم گذاری حداکثر تا 15 روز تخم زرد رنگ می گذارد. این پرنده روی خشکی خوب راه می رود و در کنار آب لانه می سازد. در آب شیرین به سر می برد و غذای اصلی او گیاهان آبزی است و در نواحی معتدل زندگی می نماید.

 

3-2-4 خوتکا Teal یا آناس‌کرکا Anas crecca

در فصل زمستان این اردک در شمال ایران بسیار زیاد است. اردک ماده قهوه ای رنگ است و روی بال دارای پرهای سفید رنگ و رگه های سبز رنگ است. نزدیک به 12 تخم در هر دوره تخم گذاری می نهد. دوره ی جنینی آن ها کوتاه و 23 روز است. روی زمین در کنار آب شیرین لانه می سازد. اردک نر دارای پرپوشی بسیار زیباست. سر و گردن به رنگ خرمایی روشن بوده و دو نوار سبز رنگ بسیار درخشان از بالای چشم ها به سوی سر و پس گردن کشیده می شود. رنگ فلز بسیار شفاف سبزی سینه و پشت آن را فرا گرفته است. منطقه زیست این پرنده بسیار وسیع است و در شمال شوروی، قفقاز، دریای سیاه، دریاچه آرال، سواحل شمالی دریای خزر، شمال غربی مغولستان، ژاپن، رومانی، اسپانیا، انگلستان، ایسلند، سوئد، نروژ، فنلاند این اردک زندگی می نماید.

3-2-5 آناس آنگوستری رسترس Anas ungustirostris یا اردک مرمری Marbied teal

این پرنده بسیار آرام وبی صدا بوده و به صورت جفتی زندگی می نماید. اردک مرمری در نیزارها به لانه سازی پرداخته و در ارتفاع پایین پرواز می نماید. نر و ماده تقریباً هم شکلند. فقط ماده ها کوچکتر از نرها هستند. از مشخصات ظاهری این اردک ها کاکل سر آن هاست که به رنگ قهوه ای روشن بوده و نوک آن ها نیز بلند و باریک و سیاه می باشد. تعداد 12 تخم حاصل هر دوره تخم گذاری آن هاست و از گیاهان آبزی تغذیه می نمایند. شوروی، افغانستان، شمال ایران، آفریقای جنوبی (بخش شمالی کشور)، ایتالیا، اسپانیا و فرانسه محل زیست آن ها می باشد.

 

3-2-6 آناس آکوآتا Anas acuata یا اردک دم تیز Pinatal

اردک ماده دارای پرهای قهوه ای با لکه های سفید است. که در قسمت پشتی رنگ قهوه ای تیره و رنگ پرهای سینه روشن‌تر است. نوک آن ها خاکستری رنگ و گردن‌شان باریک و دم آن‌ها نوک تیز است. سر و‌گردن اردک های نر قهوه ای روشن و پشت گردن سیاه رنگ می‌باشد و ضمناً یک جفت از پرهای اصلی دم بلند تر شده و سیاه رنگ است. پاها خاکستری رنگ بوده و سینه را پرهای کرم رنگ می پوشاند. ماده ها در دوره تخم گذاری حداکثر تا 12 تخم سبز رنگ (که گاهی به زردی می‌گراید) می‌گذارد، بر خلاف اکثر اردک های وحشی اردک دم تیز در اسارت نیز تولید مثل می‌نماید و بدین ترتیب استعداد اهلی شدن دارد. پرواز آن‌ها بسیار سریع است.

در تمام کشورهای اروپای شمالی مانند سوئد، نروژ، فنلاند، شمال شوروی و ایسلند تخم‌گذاری می‌نماید. در سواحل دریای خزر و آمریکای شمالی نیز دیده شده است.

 

3-2-7 اسپاتولاکلی پاتا Spatula clypeata (اردک ملاقه ای Shoveler)

مرغابی ماده دارای پرهای قهوه ای خال خال است و جنس نر بسیار خوش‌رنگ و زیباست. سر‌سبز رنگ و براق، نوک سیاه و عنبیه زرد رنگ دارد. سینه سفید و پرهای اصلی بال آبی رنگ است. پاها به رنگ نارنجی می باشد. دو سوی دم را دو تا چهار پر سفید احاطه کرده است. زمستآن‌ها در بندر انزلی فراوان بوده ولی شکارشان مشکل است. ماده‌ها تا 15 تخم می‌گذارند. از جانوران آبزی و حلزون و کرم تغذیه می نمایند. موطن اصلی آن ها شوروی است.

 

3-2-8 آناس کرکودیلا Anas qurequrdula یا مرغابی سفید ابرو Garganey

این پرنده که دارای ابروی سفید رنگیست دارای پروازی تیز وتند است. رنگ کلی نرها سبز فلزی و براق است و تنها روی بال‌ها، پرهای سفید رنگ دارند. پاها و نوک آن‌ها خاکستری رنگ بوده و ماده ها کم رنگ تر از نرها هستند در یک دوره تخم‌گذاری حداکثر 26 تخم زرد‌رنگ گذاشته و در آب‌های کم عمق زندگی می نمایند. زمستان ها در مرداب انزلی و استان مازندران دیده شده اند. موطن اصلی آن‌ها اروپای شمالی است.

3-2-9 ایتیامارینا Aythya marina یا اردک سر سیاه Scaup

مرغابی نر دارای سر سیاه رنگ است که همه گردن وجلوی سینه را نیز گرفته و پرهای پشت آن‌ها خاکستری رنگ است. مرغابی ماده در جلوی سر یک قسمت سفید رنگ دارد و بقیه سر و گردن ارغوانیست. حداکثر 12 تخم سبزرنگ می گذارد. نوک پهن و ملاقه ای آن‌ها به رنگ خاکستری می باشد. پرهای قسمت شکم و پهلوها سفید رنگ است .

این اردک، غواص بسیار ماهریست. از گیاهان وجانوران ریز آبزی تغذیه می‌نماید. موطن اصلی آن‌ها شمال اروپاست و میدان مهاجرتشان ایران، ژاپن، کره و هند و شمال آمریکاست و در مجموع زندگی در کنار آب شور را به آب شیرین ترجیح می‌دهد.

 

3-2-10 ایتیانیروکا Aythya nyroca یا گیلار سرخ سر

سر و گردن و سینه این مرغابی به رنگ سرخ متمایل به قهوه ای می باشد. در ناحیه انتهائی نوک لکه سفید رنگی دارند. پرهای ناحیه شکم سفید رنگ است و حد فاصل بین پرهای زیر شکم وسینه چند ردیف پر مواج سرخ و سفید براق وجود دارد که زیبائی خاصی به پرنده داده است. قسمتی از بال‌ها سفید رنگ است و به دلیل آنکه دارای چشم های سفید رنگی هستند به آن‌ها مرغابی چشم سفید نیز می گویند. حداکثر تعداد تخمی که ماده ها در دوران تخم‌گذاری می‌نهند 16 عدد و به رنگ زرد است. پاها و نوک آن‌ها تیره رنگ می باشد. تنها در کنار آب شیرین زندگی می کند و کند پرواز است. محدوده زیست این پرنده بسیار وسیع بوده و در اکثر کشورهای اروپائی و جزایر و بنادر دریای مدیترانه، شمال افریقا، ایران، شوروی و سیبری زندگی می‌نمایند.

 

3-2-11 ایتافرینا Aythya ferina یا گیلار قهوه ای Pochard

پرهای بدن این پرنده قهوه ای متمایل به سرخ است. تنها پرهای سینه و قسمتی از پشت سیاه رنگ است. نوک آن‌ها سیاه می باشد. مقدار تخم آن ها 16 عدد و به رنگ سبز زیتونی می‌باشد. این اردک به سختی راه می رود. بیشتر اوقات در آب به سر می برد و موطن آن‌ها شمال اروپاست.

 

3-2-12 ایتیافولیگولا Aythya Fuligula یا گیلارد سرسیاه

این مرغابی کاکل آویزان دارد. سر آن‌ها دارای پرهای سیاه رنگ و پهلوها و شکم آن ها سفید رنگ می باشد. گیلارد سر سیاه تنها در آب شنا می کند و در کنار رودخانه ها و دریاچه های آب شیرین زندگی می نماید. مقدار تخم این مرغابی در هر دوره حداکثر 15 عدد و به رنگ پوسته زیتونی است. این اردک غواص بسیار ماهری است. محدوده زیست او شمال اروپا می‌باشد، ولی در زمستان به نواحی گرمسیر مانند شمال آفریقا، هندوستان، ایران و قبرس مهاجرت می نماید.

 

 

3-2-13 کلانگولاهیمالیس Clangula Hyemalis یا اردک دم دراز Long-tailcd duck

این پرنده بسیار زیبا دارای دو بزرگ پر سوزنی شکل و بلند در قسمت دم است. در فصول سرد سال بیشتر قسمت های بدن از پر سفید پوشیده شده است و تنها کناره های گردن و پشت و قسمتی ازسینه را پرهای قهوه ای تیره رنگ پوشانده است. در فصول گرم سال پرهای سفید ریخته شده و پرهای قهوه ای رنگ جایگزین آن‌ها می شود. نوک این پرنده بسیار کوتاه و نازک و به رنگ نارنجی است. محل زیست این اردک در کنار دریاها بوده و از جانوران آبزی تغذیه می نماید. از دیگر صفات این مرغابی مهارت در غواصی، کشیده راه رفتن روی زمین و گذاردن 12 تخم در هر دوره است. موطن آن ها شمال شوروی و شمال کانادا است و زمستان ها به مناطق گرم مهاجرت می کند.

 

3-2-14 میلا نیتانگرا یا مرغابی سیاهه Melanitta Nigra یا اسکوتر سیاه

این مرغابی دارای نوک بزرگ و پهن و سیاه رنگی است که در انتهای آن دو برجستگی و برآمدگی بزرگ دیده می شود. نرها به رنگ سیاه یک‌دست می باشند و ماده ها دارای رنگ قهوه ای تیره هستند. در هر دوره تخم‌گذاری حدود 12 تخم می گذارند که رنگ پوسته آن ها زرد می باشد. دم آن ها کوتاه و نوک دار است. در کنار آب های شیرین که مشرف به جنگل باشد لانه می سازند و بیشتر از جانوران آبزی تغذیه می کنند. در شمال اروپا زندگی می‌نمایند. و به هنگام زمستان به اروپای جنوبی و شمال آفریقا و دریای خزر مهاجرت می کنند.

 

3-2-15 میلانیتا فوسکا Fusca (بال سفید)

این مرغابی پهن و زرد رنگ است و در انتها برجستگی کوتاهی دارد. مرغابی های نر همه سیاه رنگ و ماده ها به رنگ ارغوانی می باشند. از اختصاصات مهم این پرنده این است که پرهای ثانویه بال آن‌ها به رنگ سفید موج‌دار می باشد. در دوره تخم گذاری حداکثر10 تخم می‌گذارد. موطن آن‌ها چند جمهوری در شوروی از جمله گرجستان، آذربایجان و ارمنستان و اوکراین می باشد. در شمال دریای بالتیک نیز زندگی می کنند. در زمستان به نواحی گرمسیر از جمله دریای سیاه و مدیترانه و دریای خزر مهاجرت می نمایند.

 

3-2-16 اردک جنگلی Wood Duck

این اردک بر خلاف دیگر نژادهای هم گونه اش بر روی شاخه های درختان زندگی می‌نماید. پنجه پاهایش بسیار قوی است و همین امر باعث گشته تا بتواند به راحتی بر روی شاخه زندگی نماید. موطن اصلی او جنگل های کانادا و آمریکای شمالی است. رنگ آمیزی پرهای این اردک بسیار خیره کننده و زیباست.

نرها دارای کاکل بسیار قشنگ و بلندی به رنگ سبز متمایل به آبی هستند.کاکل ماده ها کوتاه‌تر است و رنگ پرها خاکستری و رگه رگه است. گردن اردک های نر را پرهای زیبایی به رنگ سرخ پوشانده شده است. منقار و پاهایشان نیز قرمز رنگ است. دمشان سبزرنگ و تقریباً بلند می باشد و همین زیبایی خاص باعث گشته است که شکارچیان آن‌ها را صید نموده و به عنوان زینت درون قفس نگهداری می نمایند.

جنس نر اردک جنگلی در عین زیبایی چشمگیرش، بسیار با عاطفه می باشد و بر خلاف نژادهای دیگر گونه اردک ها، در پرورش جوجه ها به ماده کمک می نماید.

اردک های جنگلی بسیار باهوشند و هیچ وقت بر روی تخم دیگر اردک ها نمی‌نشینند. فقط در بین خودشان تولید مثل می نمایند، حتی با نژادهای ماندارین که خیلی شباهت به آنان دارد آمیزش نمی‌نمایند و درون سوراخ درختان لانه می سازند. تعداد تخم‌گذاری‌شان اندک و از ‌5عدد تجاوز نمی نماید. رنگ تخم ها آبی روشن است.

 

3-2-17 اردک ماندارین Mandarin

این اردک ها بسیار شبیه اردک های نژاد جنگلی هستند ولی بر خلاف آن ها بر روی درختان زندگی نمی نمایند و در کناره مرداب ها و برکه ها و لابه لای بوته زارها لانه می سازند. موطن اصلیشان جزایر ژاپن و نواحی شمالی چین می باشد و نگهداریش بسیار مشکل است.

 

 

اردک های اهلی ونیمه اهلی

 

 

اردک های اهلی را می توان به دو روش تقسیم بندی نمود.

از نظر شکل و ظاهر و فنوتیپ

از نظر بهره رسانی و محصول دهی

از نظر شکل ظاهر

به طور کلی اردک های اهلی را از نظر شکل ظاهر می توان به دو زیرگونه کاملاً متمایز از یکدیگر تقسیم نمود.

5-1 زیرگونه باربوتر Barbateur

دارای نوک بلند و پهن بوده و روی آن هیچ گونه زایده گوشتی دیده نمی شود و اطراف چشم را نیز هیچ گونه نوار گوشتی نپوشانده است. بیشتر اردک های اهلی از این زیر گونه می باشد. مانند اردک پکینی، اردک روآن، اردک دونده هندی، اردک ایلسبوری، اردک خاکی کامپبل، اردک زرکالنایا.

5-2 زیرگونه باربری Barbari

ظاهر نوک این اردک ها کلاً با اردک های باربوتر فرق می کند و بر عکس‌آن ها نوک کوتاه و باریکی دارند. انتهای نوک، به رنگ گلی بسیار روشن می باشد. زایده گوشتی قرمز رنگی نیز در حد فاصل نوک و سر او وجود دارد. اطراف چشم اردک ها را نیز نوار گوشتی پوشانده است و پرهای گردن این زیر گونه در مواقع خطر یا هیجان، سیخ می‌شود. مشهورترین نژاد از این زیر گونه همان نژاد موسکوی است که معروفیت جهانی دارد.

بین دو زیر گونه باربری که اردک موسکوی Moscovy از آنست و باربوتر (اردک های معمولی) تفاوت‌های زیر موجود است.

 

نام زیرگونه
   

شکل منقار
   

اندازه منقار
   

رنگ دور چشم
   

اندازه جثه
   

ارتفاع پا
   

رنگ ساق پا
   

تولید تخم
   

جوجه دهی

باربری(موسکوی)
   

باریک
   

کوتاه
   

قرمز گوشتدار
   

بسیار درشت
   

کوتاه
   

تیره
   

بسیار ناچیز
   

30%

باربوتر(اردک)
   

پهن
   

بلند
   

از پر پوشیده
   

متوسط
   

بلند
   

زرد رنگ
   

خوب
   

75%

جدول 1-4 تفاوت های بین اردک موسکوی و اردک های معمولی

 

از نظر بهره رسانی و محصول دهی

اردک ها را با این تقسیم بندی می توان به سه گروه تقسیم نمود.

اردک های گوشتی، اردک های تخم گذار، اردک های دو منظوره

با پیشرفت روزافزونی که در رشته پرورش اردک در سر تا سر جهان صورت گرفته، تقسیم بندی نوع بهره رسانی و محصول دهی در بین محقّقین متداول تر گشته است.

 

اردک......................................................................................................

اردکها از نظر علمی جزء شاخه طناب داران و رده پرندگان و راسته غاز سانان و خانواده مرغابی سانان  می باشد. بدن این پرنده  کشیده و کوتاه بوده و دارای نوک پهنی است . دمای بدن آن 40.7 درجه سانتی گراد وتعداد ضربان قلب آن 312  بار در دقیقه و تعداد تنفس 16 تا 28 بار در دقیقه می باشد.در زیر پوست بدن یک لایه چربی وجود دارد که به عنوان عایق حرارتی عمل میکند پر ها سر تا سر بدن اردک را می پوشانند .از ویژگی مهم این پر ها آن است که حالت روغنی دارند که سبب می شود آب و روطوبت به پوست بدن نرسد.دم اردک دارای 20 تا 24 پر می باشد .پاها کوتاه و دارای 3 انگشت مب باشد و این انگشتان به وسیله پرده هایی به هم وصل هستند. تخم گذاری در اردکها به عوامل مختلفی از جمله خصوصیات ژنتیکی و جنس یا گونه آنها وابسته است. اما شرایط مدیریتی خوب، ما را به سوی بدست آوردن با کیفیت ترین تخم و گوشت سوق می دهد.

اردکها به دلیل اینکه بیشتر ساعات روز را در استخر سپری می کنند نیاز به داشتن پناهگاههای خیلی پیشرفته ندارند. پناهگاهها از بامبو یا دیگر مواد ارزان قیمت که در محل یا سواحل خاکریز استخر یا حتی سطح استخر موجود باشند، ساخته می شوند. پناهگاه باید دارای قدرت تهویه خوب باشد و طوری طراحی شود که موجود باشند، ساخته می شوند. پناهگاه باید دارای قدرت تهویه خوب باشد و طوری طراحی شود که هنگام شسته شدن مواد درونشان به داخل استخر زهکشی شود. تقریبا 30 اردک جهت کود دهی 1000 متر مربع استخر کافی می باشد. این تعداد پناهگاهی با سطح 13 – 14 متر مربع نیاز دارند. بچه اردکهای 3 تا 4 ماهه بعد از انجام مراقبت های حفاظتی در برابر بیماریهای همه گیر، در استخر رها سازی می شوند.اردکها می توانند غذای طبیعی را در استخر بیابند. بنابراین به میزان اندکی غذای مکمل که شامل دفعیات خانگی از جمله ضایعات مرغ، پوسته برنج، برنج خرد شده و پوسته حبوبات می شود، نیاز دارند. غذای تنظیم شده ممکن است به میزان 50 گرم به ازای هر اردک در هر روز خریداری و داده شود.

از دادن غذاهای قارچ زده یا غذاهایی که برای مدت طولانی نگهدای شده اند به علت مسمومیت باید خودداری شود. اردکها از 24 هفتگی(تقریباً 6 ماهگی) شروع به تخم گذاری می کنند. جعبه ای از جنس حصیر مخصوص تخم گذاری در پناهگاه اردکها قرار داده شود. مراعات اصول بهداشتی و سلامتی به صورت مناسب و کافی جهت حفظ سلامتی اردکها بسیار مهم می باشد. یک پرنده بیمار به راحتی با علائمی از جمله بی قراری، عدم درخشندگی چشمها و خروج آب از بینی و چشمها تشخیص داده می شود. پرنده بیمار باید به سرعت از مابقی جدا شده و تحت درمان قرار گیرد.
تخم ها باید هر روز صبح جمع آوری شوند (اردکها فقط در شب تخم می گذارند). اردکها به مدت 2 سال تخم می گذارند و بعد از این مدت باید از مجموعه خارج شوند.

اردک پرنده‌ای با بدن کشیده و پاهای کوتاه است که باعث می‌شود بدنش نزدیکِ زمین قرار گیرد. اردک از پرندگان نوک‏پهنی است که در جانورشناسی به آن‌ها لاملیورستر Lamelliorostere می‌گویند. درازا و حجم بال اردک نسبت به سایر طیور متوسط است و اردک اهلی بدین دلیل به خوبی نمی‌تواند پرواز کند. حرارت طبیعی بدن اردک 7/40 درجه‏ی سانتی‏گراد و تعداد نبض آن به طور متوسط 312 دفعه در دقیقه و تعداد تنفسش 16 – 28 بار در دقیقه است. سرِ بزرگ و قطر منقار آن در بالا و پایین کم است. بدین ترتیب، از اتصال منقار به یکدیگر برجستگی خاصی از نیمرخ در آن‌ها دیده نمی‌شود. حجم منقار در اردک‌ها نسبت به سایر طیور و به‏خصوص غاز زیادتر است و سطح بیشتری را نسبت به سر و جثّه‏ی حیوان اشغال می‌کند. منقار در محل اتصال به سر نازک‏تر از قسمت آزاد است؛ ازاین‏رو تقریباًً به صورت یک بیلچه درآمده‌است. منقار از غشایی صاف و هموار پوشیده شده‌است که لبه‏ آن از یک قسمت شاخی پوشیده می‌شود. زبان در اردک قوی و عضلانی است و غدد چشائی فراوانی دارد که به‏وسیله‏ی آن‌ها می‏تواند تا اندازه‌ای طعم مواد غذائی را حس کند. گردن اردک کوتاه و قطر آن متوسط است. پرها تمام بدن اردک‌ها را پوشانده و غشای ضخیمی را در روی پوست تشکیل می‌دهد. این پرها به‏خوبی روغنی‌اند و این امر مانع از رسیدن آب و رطوبت به بدن آن می‌شود.
جایگاه اردک ...............................................................................................................................................................................................          

 

اردک از حیواناتی به شمار می‌رود که علاقه زیادی به آب دارد وبسیاری گمان می‌کنند که زندگی در خشکی برای حیوان با لذت ورضایت همراه نیست . ولی باید دانست که برخلاف تصور ، تجربه نشان داده‌است که اردک خیلی زود به تغییر محیط ووضع موجود عادت کرده وبه آسانی قادر است کمبود آب ودریاچه وامثال آن را با مراتع وعلف زارهای سبز وخرم جبران نموده وحتی پرورش به طریقه بسته را به نحوی که در مویر سایر طیور اهلی جریان دارد به آسانی وخوبی تحمل نماید . در مورد ساختمان جایگاه ولانه اردک‌ها شرایط واصولی که برای مرغداری‌ها باید در نظر گرفته شود عیناً جهت لانه‌های اردک قابل اجرا می‌باشد ، منتهی باید در نظر داشت ، چون اردک‌ها عادت دارند تمام مدت شب وروز را در هوای آزاد زندگی کنند ودائماً در حال حرکت وفعالیت باشند لذا باید سعی شود تا حد امکان محوطه‌های محصور ووسیع وبزرگی را در جلوی هر لانه برای اردک‌ها اختصاص داد که حیوانات بتوانند در مواقع لزوم از جایگاه‌های خود خارج شده ودر آن قسمت به جست‌وخیز بپردازند.

 
تغذیه اردک ...................................................................................................................................................................................................

برخلاف سایر انواع طیور اهلی، جوجه اردک‌ها از همان ساعات اولیه‏ی خروج از تخم، علاقه‏ی عجیبی به خوردن غذا از خود نشان می‌دهند و معمولاٌ در چنین هنگامی بهتر است از خوراک‏هایی که در آب وجود دارد یا مواد غذایی که منشأ حیوانی دارند برای تغذیه‏ی جوجه استفاده شود. ولی چنانچه این کار مقدور نباشد می‌توان روزی پنج الی شش بار مقداری آرد سبوس وپودر شیر وآرد مواد علوفه‌ای را به صورت خمیر درآورده ودراختیار جوجه‌ها قرار داد . تجربه نشان داده‌است که ترکیبات مزبور که البته می‌توان اجزای آن را با مواد غذایی وعلوفه ودانه‌های دیگر تعویض نمود ، غذای کامل وخوبی برای اردک‌ها به شمار می‌رود وبخصوص در رشد ونمو جوجه ها تاثیر زیادی دارد .رشد جوجه اردک نسبت به سایر طیور اهلی کم وبیش سریع تر است واگر غذا به میزان کافی ومتعادل در اختیار حیوان گذاشته شود ، حیوان رشد عجیبی خواهد کرد . تغذیه حیوان از دو هفتگی به بعد تدریجاً کم شده ودر سن سه تا چهار هفتگی تعداد دفعات غذا به دو بار در روز تقلیل می‌یابد .

 

نژاد های اردک.........................................................................................................................................................................................

نژاد های اردک در جهان بسیار متنوع و زیاد هستند . بیشتر نژاد های اهلی از نژاد های وحشی منشاء گرفته اند اما انسانها با سلکسیون و انتخاب صفتهای برتر همانند میزان رشد و تعداد تخم به اهلی کردن اردک پرداخته است .از انجا که هدف ما پرورش اردک اهلی که از نظر اقتصادی به صرفه بوده , می باشد از این رو به نژاد های اردک وحشی  نمی پردازیم.

اردکهای اهلی را به سه گروه میتوان تقسیم کرد:

1)اردک گوشتی       2)اردک تخمی       3)اردک زینتی

از انجایی که صنعت پرورش اردک در ایران چندان پیشرفته نیست و بیشتر در روستاها و به ویژه در شمال ایران آنهم به جهت موقعیت خاص جغرافیایی آن توسط روستاییان  به صورت محدود وسنتی پرورش داده می شود از این رو نژاد های اردک زینتی در ایران چندان مورد توجه قرار نگرفته است, این در حالی است که در برخی از کشورهای اروپایی و امریکا نژاد اردک  گوشتی را با سلکسیون و انتخاب صفتهای برتر در 7 هفتگی به وزنی در حدود    3 کیلوگرم می رسانند.

اردکهای گوشتی:

نژاد سفید پکینی ( white  pekin ):

منشاءاین نژاد همانطور که از نامش پیداست از کشور چین و شهر پکن است .این نژاد از نظر تولید گوشت یکی از مناسب ترین نژاد ها می باشد به طوری که در 8 هفتگی به وژنی در حدود 3  کیلو گرم می رسد . در بیشتر مزارع پرورش اردک امریکا از این نژاد استفاده می شود   این نژاد دارای پرهایی کاملا  سفید و یک دست است. نوک به رنگ زرد متمایل به نارنجی و پاها زرد مایل به قرمز بوده و رنگ پوست بدنش زرد می باشد.نرها در سن بلوغ حدود 4 کیلوگرم و ماده ها  حدود  3.5  کیلو گرم وزن دارند . تولید تخم در این نژاد در حدود 150 عدد در سال می باشد .اما مادر خوبی برای جوجه کشی طبیعی نیست.همچنین بایستی یاد آور شد که حدود 20% وزن قابل استفاده این نژاد از چربی تشکیل شده که این مسئله برای مصرف کننده چندان خوشایند نیست , از این رو بهترین سن کشتار این  اردک 8 تا 12 هفتگی می باشد.

1 . نژاد پکین Peckin : منشأ این نژاد کشور چین است و اولین بار در سال 1873 به عنوان یک نژاد مشخص معرفی شده‌است و درحال حاضر بیشتر مزارع پرورش اردک گوشتی در آمریکا از این نژاد استفاده می‌کنند . وزن اردک نر بالغ در حدود 4 تا 5/4 کیلوگرم واردک ماده بالغ 6/3 تا 4 کیلوگرم است . این نژاد تخمگذار خوبی نیز هست به طوری که سالیانه بین 150 تا 180 عدد تخم می‌گذارد ووزن هر یک عدد تخم آن در حدود 85 گرم بوده ورنگ پوسته آن سفید کرمی ویا سبز فام است . این نژاد دارای بدنی کشیده وسینه‌ای پهن بوده ورنگ آن سفید کرمی ورنگ پوست آن زرد ورنگ منقار وپاها پرتقالی است. وجه تمایز اردک نر از ماده ، وجود دو پر کوچک تابیده در منتهای الیه دم است . امتداد بدن از شانه به طرف پشت ، شیب دار بوده ودر حقیقت قسمت انتهایی بدن ودم نزدیک زمین قرار گرفته‌است . این طرز ساختمان بدن وهمچنین طرز راه رفتن ،پرنده را شبیه به پنگوئن‌ها می‌سازد . طرز ساختمان بدن سبب شده‌است که حیوان نتواند به آسانی بر روی زمین جفتگیری کند از این رو برای جفتگیری باید در آب برود.. بهترین سن برای عرضه در بازار سن 8 تا 12 هفتگی است ودر این سن وزن اردک بین 2 تا 3 کیلوگرم خواهد بود ، وپس از آن بتدریج از کیفیت گوشت کاسته می‌شود . این نژاد آرام بوده وشرایط محیطی را بخوبی تحمل می‌کند ودر مقایسه با سایر نژادها از بال کوچک تری برخوردار است وزیباتر به نظر می‌رسد . اردک ماده آن علاقه چندانی به خوابیدن بر روی تخم ندارد .

 

نژاد مسکوی( Moscovy   or Barbari ):    

منشا این نژاد از کشور امریکا و همچنین قاره امریکای جنوبی همچون برزیل و پاراگوئه است . اگر چه گوشت لذیذی دارد اما از نظر تولید تخم چندان جالب نیست.وزن نر  این نزاد در سن 16 تا 20 هفتگی( تقریباً 4 ماهگی ) حدود 4.5 تا 5.5 کیلوگرم و ورن ماده ها حدود 3.25 کیلو گرم است. دارای واریته های مختلفی همچون سیاه , سفید و برنزی بوده که واریته برنزی کمیاب است.رنگ ساق پا در این نژاد تیره و گاهی زرد رنگ می باشد . بر روی سر وتا حدودی بر روی منقار این نژاد یک زائده گوشتی قرمز رنگی وجود دارد .رنگ پوست آن سفید می باشد. این نژاد به مراتب مادر بهتری برای جوجه کشی طبیعی نسبت به سایر نژاد های اردک می باشد.

نژاد ایلسبوری ( Aylesbury ):

منشائ این نژاد  از منطقه ایی به همین نام در کشور انگلستان می باشد . رنگ پر و پوست این نژاد در هر دو جنس نر و ماده سفید است . پاها به رنگ زرد مایل به نارنجی است .مزن نر بالغ این نژاد به حدود 4 کیلو گرم و ماده بالغ به حدود 3.5 کیلو گرم می رسد .به طور عموم در سن 8 هفتگی می توان آن را روانه بازار کرد . تولید تخم در این نژاد در حدود 100 عدد در سال می باشد. اما مادر خوبی برای جوجه کشی طبیعی نمی باشد.

3 . نژاد ایلسبوری Aylesbury: اردکی تنبل وسنگین وزن از اردک‌های نژاد گوشتی است که منشا آن دره ایلسبوری در حومه شهر لندن در انگلیس است ، ووزن اردک نر آن در حدود 5/4 کیلوگرم ووزن اردک ماده در حدود 4 کیلوگرم است . این نژاد برای تولید گوشت مناسب است . اردک ایلسبوری منقاری بلند ، راست وبه رنگ سفید صورتی فام ، وپاهای پرتقالی رنگ دارد و برخلاف رنگ پوست سایر نژادهای اردک که معمولاً زرد است رنگ پوست اردک ایلسبوری سفید است . میزان تولید تخم آن سالیانه در حدود یکصد عدد تخم است .

اردکهای تخمگذار:

نژاد خاکی کمپل  (Khaki  Kampell ) :

این نژاد از آمیزش دو نژاد روئن (نژاد گوشتی – تخمی)  و نژاد دونده هندی (تخمگذار ) به وجود آمده است. یکی از بهترین نژاد های اردک تخمگذار است.تولید تخم در این نژاد در حدود 250 تخم در سال می باشد که تخم آن نیز نسبت به تخم سایر اردکهای تخمگذار بزرگتر است. رنگ پر بر روی گردن و سر و بال و تا حدودی پشت این نژاد برنزه متمایل به سبز است و بقیه پرها ی بدنش به رنگ خاکی است.

نژاد دونده هندی ( Indian  runner):

 این نژاد از آسیا (نواحی هندوستان و آسیای جنوب شرقی و بخشهایی از چین ) است.نژاد دونده هندی همانند نژاد خاکی کمپ بل نژاد بسیار خوبی برای تولید تخم می باشد اما از نظر گوشت نسبت به نژاد هایی همچون مسکوی یا پکینی چندان قابل توجه نمی باشد.

دارای سه واریته به نامهای وایت پنسیلد  , ( White  penciled ) فاون( Fawn)  , سفید(White  )می باشد. بدن اردک دونده هندی  _ بر خلاف سایر نژادها که نسبت به سطح زمین تقریبا افقی هستند _ تا حدودی عمود بر سطح زمین می باشند . رنگ پوست زرد و نوک پا های قرمز مایل به نارنجی دارند . تعداد تخم در این نژاد 200 تا 300 تخم در سال بوده و تخم آن اگرچه درشت  است اما به درشتی تخم های نژاد خاکی کمپ بل نیست.

2 . نژاد روئن Rouen: منشا این نژاد شهر روئن درایالت نرماندی فرانسه است که نام نژاد نیز از نام آن گرفته شده‌است واین نژاد تا حدودی شبیه نژاد پکین است . این نژاد در اصل از نژاد اردک وحشی مالارد منشعب شده واردک نر آن دارای بال وپرهای زیبای آبی وسبز وسیاه است ودر لابلای آن خطوطی سفید قرار دارند . وزن اردک نر در حدود 5/4 کیلوگرم ووزن اردک ماده 4 کیلو گرم است . از نظر رنگ ، نر وماده در این نژاد اختلاف دارند ورنگ نرها زیباتر از رنگ ماده‌ها می‌باشد . جثه نرها نیز از جثه ماده‌ها بزرگ تر است .رنگ اردک ماده سفید وقهوه‌ای روشن است وپاها ومنقار به رنگ پرتقالی وپوست به رنگ زرد است واردک ماده آن علاقه چندانی به خوابیدن بر روی تخم ندارد .ماده اردک‌ها سالیانه 80 عدد تخم می‌گذارند که رنگ پوسته تخم خاکستری آبی فام تا سبز می‌باشد. گوشتشان بسیار لذیذ و خوش‏خوراک است.

4 . نژاد آنکونا Ancona: این اردک جزو نژادهای گوشتی است ومعمولاً جوجه‌های آن به رنگ شوکولاتی وسفید واردک‌های بالغ به رنگ سیاه وسفید اند . سر وگردن وسینه معمولاً به رنگ سفید وباقی اجزای بدن به رنگ سیاه است .

5 . نژاد خالدار استرالیایی Australian Spotted :این نژاد در سال 1920 میلادی در آمریکا بوجود آمد ودر سال 1928 برای اولین بار به نمایش گذاشته شد ، این نژاد از تلاقی نژادهای مالارد ، دم دراز وکال وبرخی نژادهای خالدار از گله‌های اردک وحشی استرالیایی بوجود آمد . اندازه جثه این اردک‌ها حد واسطی بین گونه مالارد نوک دراز وگونه کال نوک کوتاه می‌باشد . وزن اردک نر آن یک کیلو تا 2/1 کیلوگرم واردک ماده بین 870 گرم تا 1057 گرم می‌باشد . این نژاد از لحاظ رنگ واریته‌های مختلفی نظیر : سرسبز ، سر آبی وسر نقره‌ای دارد . اردک خالدار استرالیایی تخمگذار خوب ومادری ممتاز است . جوجه اردک‌های بسیار فرز وچالاکی دارد واز لحاظ قدرت پرواز همانند نژاد کال Call پرندگانی توانا هستند .

نژاد های زینتی:       

این گونه نژادها در ایران چندان جنبه اقتصادی ندارند و کشاورزان محلی نیز کمتر به پرورش آنها می پردازند.اما به هر روی این نژادها بسیار زیبا بوده و از این دیدگاه قابل ملاحضه و توجه هستند.

برخی از این نژادها عبارتند از نژاد کاکل دار سفید , نژاد اردک تاج دار, اردک کاکل دار سیاه  و.....  .این نژادها اصولا دارای وزن کمتری هستند و همچنین تعداد تخم سالیانه آنها کم و ناچیز است, از این رو از نظر اقتصادی چندان به صرفه نیست.

 

جمع آوری و نگهداری از تخم اردک...................................................................................................................................................

در جوامع روستایی ابران چندان به چگونگی جمع آوری و نگهداری تخمها توجهی نمی کنند که این مسئله باعث کاهش باروری تخم ها می شود . بیشتر اردکها معمولا در شبها و ساعت اولیه صبح تخمگذاری می کنند .تخم ها بایستی هر روز جمع آوری شوند . پس از جمع آوری ,تخم ها را تمیز و ضد عفونی کرده تا از میزان بار میکروبی بر روی پوسته تخم کاهش یابد. این کار برای جلوگیری از آلودگی تخم ها ضروری می باشد. برای ضد عفونی کردن تخم روشهای متفاوتی بیان شده است  اما هیچ یک از این روشها ,نمی تواند روش کاملا مطمئنی برای پاک کردن آلودگی تخم ها باشد. عده ایی معتقدند که تخم ها را باید  با مواد ضد عفونی کننده شست. مسئله ایی که برای این روش وجود دارد اینست که با شستن تخم لایه کوتیکولی که بر روی تخم قرار دارد از میان می رود .لایه کوتیکولی یک لایه محافظ بر روی پوسته در جلوگیر ی از ورود باکتری ها  و ویروسها و قارچها  به درون تخم است. روشی دیگر برای ضد عفونی تخم اینست که : آلودگی ها یی همچون آلودگی های بستر و مدفوع که به تخمها  چسبیده اند را با یک پارچه و یاسمباده بسیار نرم به آهستگی پاک کرده و سپس تخم ها را درون اتاق گاز قرار می دهند و با استفاده از گاز فرمالین آن را ضد عفونی می کنند. اگرچه این روش  کامل و دقیقی  نیست اما به مراتب از روش اول بهتر است.مدت زمانی که تخم ها در اتاق گاز دهی قرار می گیرند در حدود 20 دقیقه می باشد.

بهتر است تخم ها را خیلی زود و بدون انبار کردن برای جوجه کشی استفاده کرد.اما این کار در عمل امکان پذیر نمی باشد.از این رو پس از ضد عفونی کردن در سردخانه  انبار کرد. دمای سرد خانه بین 12 تا 15  درجه سانتی گراد می باشد. [دمای یخچال( 4 درجه )برای این کار مناسب نیست] .در صورتی که کمتر از 3 روز در سردخانه  انبار می شوند نیازی به چرخش تخم ها نیست اما اگر بیشتر از این باشد باید حداقل روزی یک بار تخم ها چرخانده شوند .لازم به یاد آوریست  که تخم ها را باید با زاویه 45 درجه از خط عمود بر سطح زمین در سردخانه نگهداری  کرد. تلاش شود تا تخم ها بیش از یک هفته در انبار نگهداری نشوند چرا که پس از این مدت باروری تخمها کاهش میابد .کاهش رطوبت هوای انبار نیز باعث کاهش درصد جوجه آوری می شود .همچنین تهویه هوا با جریان آرام باد مفید می باشد.

 

جوجه کشی..........................................................................................................................................................................................

به دو روش جوجه کشی انجام می گیرد .    1)جوجه کشی طبیعی            2) دستگاه جوجه کشی

جوجه کشی طبیعی :

این روش بیشتر در روستاها و مزارع پرورش کوچک انجام می شود که در این روش از پرندگانی همچون اردک و یا مرغ کرچ ویا بوقلمون برای جوجه کشی استفاده می شود .بسته به چثه پرنده 10 تا 15 تخم  در زیر هر پرنده قرار می گیرد. البته اردکها اضولا مادرانی خوب برای جوجه در آوری نیستند و گاهی ممکن است از روی تخم بلند شوند وحاضر به خوابیدن روی تخم نباشند .برای همین بهتر است از مرغ کرچ استفاده کرد.

 دستگاه جوجه کشی :

این شیوه بیشتر در مزارع بزرگ انجام می شود .اگرچه در ایران مزارعه هایی به بزرگی آنچه که در برخی کشورها هست وجود ندارد اما کسانی هستند هستند کسانی که به تولید جوجه اردک با ماشین جوجه کشی بپردازند.

طول مدت جوجه کشی در همه اردکها 28 روز است اما تنها در اردک مسکوی 32 تا 35 روز است. در جوجه کشی با دستگاه  4 فاکتور بسیار مهم است: دما , رطوبت , تهویه ,  چرخش.

دما در دستگاههای جوجه کشی بزرگ برای تخم اردک در ستر 37.5 تا38 درجه سانتیگراد و در هچر 33 درجه سانتیگراد است , اما برای دستگاه های کوچک دما در هفته اول , دوم , سوم وچهارم به ترتیب ;  38 *  38.5*    39  * 39.5 درجه سانتیگراد می باشد. اگر این تغیرات امکان پذیر نباشد بایستی دما را در 38.8 درجه سانتیگراد تنظیم نمود .

رطوبت در دستگاه جوجه کشی برای اردک به مراتب بیشتر از رطوبت مورد نیاز برای تخم مرغ می باشد همچنین رطوبت هچر بایستی  بیشتر از ستر باشد. تخم اردک در ستر روزانه باید 4 بار چرخانده شوند , اما در هچر نیازی به چرخاندن نیست اما بایستی حتما رطوبت را افزایش داد.

در روز 4 تا 5 جوجه کشی با انجام عمل کندلینگ می توان تخم های غیر بارور وتخم های دارای جنین مرده را مشخص و از دستگاه خارج نمود. در این زمان تخم سالم به صورت لکه ایی سیاه در بالای تخم و نزدیک اتاقک هوا  که دارای انشعابات و رشته های عروقی می باشد قابل تشخیص است . در صورتی که جنین در این زمان به غشاء پوسته چسبیده باشد  و انشعابات و رشته های عروقی وجود نداشته باشند نشان دهنده مرگ جنین می باشد  , همچنین اگر در هنگام کندلینک تخم در برابر نور به صورت روشن و بدون هیچ گونه لکه ایی باشد  تخم بدون نطفه  وغیر بارور می باشد.

همچنین تخم های ترک دار , بد شکل , بسیار بزرگ  وبسیار کوچک را به هیچ وجه در جوجه کشی نبایستی استفاده شود.

توجه:جوجه کشی از تخم پرندگان (مرغ, اردک , بوقلمون , ....) در یک دستگاه جوجه کشی به صورت مخلوط و با هم به شدت خودداری نمایید چرا که شرایط جوجه کشی این پرندگان با هم متفاوت می باشد.
fh
 

 

افزایش جوجه درآوری با گرم کردن تخم مرغ ها پیش از انبار و نگهداری آنها.............................................................

قبل از عملیات جوجه کشی چه مدت می توان تخم مرغ ها را انبار نمود ؟این سؤالی است که به کرّات پرسیده می شود.مجموعه آزمایش های انجام گرفته در یکی از مراکز تحقیقاتی هلند جوابگوی این سؤال می باشد.نتایج حاصل از این آزمایش ها نشان می دهد چنانچه تخم مرغ های جوجه کشی برای مدت طولانی انبار می شوند، گرم کردن آنها قبل از انبار کردن،شیو? موثری جهت کاهش افت توان جوجه دهی خواهد بود.در عملیات جوجه کشی تجاری این مسئله مشاهده می شود که اغلب درصد جوجه دهی و کیفیت جوجه در تخم مرغ هایی که برای مدت طولانی تر انبار می شوند ضعیف است.در عین حال به نظر می رسد چنانچه جنین هنگام تخمگذاری از رشد مناسبی برخوردار باشد،بتواند شرایط نگهداری طولانی تر را تحمل کند و در صورتی که قبل و یا بعد از مرحله مناسب رشد جنینی باشد،موجب مرگ جنین در مدت زمان نگهداری تخم مرغ ها شود که با بوجود آمدن این حالت به اشتباه خروس های گلهء مادر گوشتی مقصر شناخته می شوند.

 

روش پرورش اردک و  ماهی.................................................................................................................................................................

پرورش اردک در سطح استخرهای پرورشی ماهی می تواند بخوبی با سیستم پرورش چند گونه ای ماهی هماهنگ شود بطوریکه اردکها بخوبی با ماهیان پرورشی سازگار می شوند. این سیستم مزیتهای زیادی برای پرورش دهنده دارد:

1. هنگامی که اردکها در سطح استخر آزاد هستند می توانند از طریق دفعیاتشان استخرها را کوددهی کنند. اردکها به خاطر کارایی بسیاری که دارند به اصطلاح ماشین کود دهی نامیده می شوند و راهی برای پس انداز حق الزحمه این موارد 60 درصد از کل هزینه های عرف در پرورش ماهی را شامل می شوند.
2. اردکها گیاهان آبی را در کنترل خود نگه می دارند. (مانع از افزایش بی رویه آنها می شوند).
3. اردکها با راه رفتن بر روی کف استخر باعث نرم شدن بستر و کمک به خروج مواد مغذی از خاک و نتیجتا افزایش تولیدات استخر می شوند.
4. هنگامیکه اردکها در آب شنا می کنند باعث هوادهی آب شده بنابراین می توانند هواد دهنده های بیولوژیکی نامیده شوند.
5. پناهگاه اردکها در قسمت خاکریز استخرها ساخته می شود بنابراین فضایی اضافی برای حرکت، تکاپو و زیست اردکها نیاز نمی باشد.
6. بیشتر نیاز غذایی اردکها از استخر با خوردن علفهای هزر آبی، حشرات، لارو و کرمهای کف بستر و غیره برآورده می شود و لذا غذای مکمل خیلی کمی نیاز دارند و بطور معمول پرورش دهنده از ضایعات مرغ، نرم تنان و پوسته برنج جهت تغذیه آنها استفاده می کند. مدیریت موفق در استخرها بر اساس رسیدن به سود در پرورش ماهی استوار می باشد.
• جهت راحتی در کار مراقبت از اردکها و ماهیها و جلوگیری از شکار شدن آنها توسط شکارچیان، استخر (حدود 1000 متر مربع) در نزدیک به محل سکونت ساخته شود.
• خاکریزها و دیواره های استخر دقیق بررسی شده و در صورت وجود خسارت بازسازی شوند. استخر به حدی گود شده شود که در طول فصل خشک بیش از یک متر آب در آن باقی بماند.
• استخر را خشک و ماهیان باقیمانده (هرز) یا جابجا شده یا توسط 15 کیلوگرم پودر کلر و 5 کیلوگرم اوره در هر 1000 متر مربع کشته شوند. می توان اوره یا پودر کلر را بصورت تناوبی به کار برد. در این صورت برای کشتار ماهیان دیگر نیازی به تور ماهیگری نمی باشد. بطور متناوب یا یک دوره در میان می توان 250 کیکوگرم روغن کیک Mahua- Basia Latifolia را نه تنها برای کشتار ماهیان هرز بلکه بعنوان نوعی کود به کار برد.
• یک هفته قبل از کود دهی 20 تا 25 کیلوگرم آهک به استخر اضافه شود. در مواردی که مخلوط پودر کلر و اوره جهت از بین بردن شکارچیان و تخم ماهیان به کار رفته< فقط 5 تا 10 کیلوگرم آهک استفاده می شود (در این صورت باید میزان پودر کلر را کاهش داد).
• استخر توسط 500 کیلوگرم (در 1000 متر مرع) کود گاوی کود دهی شده و 7 روز بعد از سم پاشی (بطوریکه یک هفته از سم پاشی توسط پودر کلر گشته باشد) با بچه ماهیان انگشت قد ذخیره سازی شود. طول مناسب جهت ذخیره سازی بچه ماهیان بیشتر از 10 سانتی متر است. زیرا احتمالا کوچکترها توسط اردکها شکار می شوند. میزان ذخیره سازی توصیه شده 600 قطعه در هر 1000 متر مربع می باشد. با توجه به شرایط استخر و بچه ماهیان قابل دسترس می توان بعضی تغییرات را ظرفیت ذخیره سازی و نسبت گونه های رها شده بوجود آورد.
• آمور باید بطور تنظیم شده ای توسط گیاهان آبی یا خاکی تغذیه شود، این غذادهی باید قبل از رها کردن اردکها به درون استخر انجام شود. در غیر این صورت اردکها گیاهان مورد تغذیه آمور را در سطح استخر پراکنده می کنند.
صید
ماهیانی که به اندازه بازاری رسیدند باید صید شوند و به مابقی اجازه رشد بیشتر داده شود. صید ممکن است 10 – 12 ماه بعد از تاریخ ذخیره سازی انجام شود.

آموزش جوجه کشی اردک و پرورش اردک

آموزش جوجه کشی از اردک

آموزش جوجه کشی و پرورش اردک قسمت اول
در این آموزش می خواهیم نحوه جوجه کشی و پرورش اردک را در قالب یک مقاله کامل در چند قسمت به شما آموزش دهیم.نکات بسیاری را با شما در میان خواهیم گذاشت که دانستن آنها باعث موفقیت هر چه بیشتر شما در جوجه کشی و پرورش اردک خواهد شد.
اگر شما تصمیم به جوجه کشی از اردک گرفته اید باید بدانید که فراهم کردن شرایط مراقبت و نگهداری از جوجه اردک و اردک بالغ کار آسانی نیست و نیاز به دقت و مهارت خاص خود دارد.
اگر زیاد خود را علاقه مند به نگهداری از طیور نمی بینید سعی کنید انتخاب شما از طیور دیگر به جز اردک باشد.
در ادامه مقاله تمرکز بیشتری بر روی جوجه کشی و مراحل پروش اردک خواهیم داشت.
جوجه کشی از تخم اردک

 
مرحله یک از چهار : جوجه کشی از تخم اردک

برنامه ریزی جلوتر از زمان : تخم اردک به طور معمول حدود 28 روز زمان نیاز دارد تا تبدیل به جوجه شود اما برخی از تخم ها ممکن است زمان بیشتری نیاز داشته باشند و حتی تا 35 روز نیز به طول انجامد.شما باید مطمن شوید دستگاه جوجه کشی که می خواهید تهیه کنید حتما توانایی کار در این بازه زمانی را داشته باشد یعنی دستگاه جوجه کشی که می خواهید خریداری کنید توان کار مداوم 28 روز تا 35 روز را داشته باشد و بتواند دما و رطوبت را به طور دقیق در این زمان تنظیم نماید.
• تخم اردک به طور معمول بزرگ تر از تخم مرغ می باشد, بنابراین بیشتر ماشین های جوجه کشی مناسب برای مرغ فضای کافی برای نگهداری تعداد زیادی تخم اردک را ندارند پس مطمئن شوید سینی یا سبدی که تخم ها در آن قرار می گیرند فضای مناسب برای تخم اردک داشته باشند.
اجازه دهید دستگاه جوجه کشی به حالت ثابت برسد قبل از آنکه تخم ها را در داخل آن قرار دهید

 

پرورش اردک

اجازه دهید دستگاه جوجه کشی به حالت ثابت برسد قبل از آنکه تخم ها را در داخل آن قرار دهید :

دماسنج را داخل دستگاه قرار دهید و دما را روی 99?5 درجه فارنهایت یا 37?5 درجه سیلسیوس تنظیم نمایید.همچنین رطوبت بایستی روی 55 درصد تنظیم شود.
• تهویه دستگاه باید به صورت منظم مطابق با دستور عمل ارائه شده توسط سازنده دستگاه جوجه کشی باشد.
• اجازه دهید دستگاه جوجه کشی به حالت ثبات خود برسد به مدت یک روز یا دو روز و بعد تخم ها را داخل دستگاه قرار دهید.

جوجه کشی از اردک

در انتخاب تخم های مناسب برای جوجه کشی دقت کنید : تخم ها باید به شکل مناسب و طبیعی باشند.
• دوری کنید از تخم های که ترک خورده اند , بد شکل هستند, بیش از اندازه بزرگ هستند یا بیش از اندازه کوچک هستند یا اینکه کثیف هستند.
• حالت ایده آل تخم برای قرار گرفتن در داخل ماشین جوجه کشی یک تا سه روز بعد از تخم گذاری اردک مادر می باشد.
دستگاه جوجه کشی را روزی چهار بار بررسی کنید

 

پرورش اردک

دستگاه جوجه کشی را روزی چهار بار بررسی کنید :

بعد از اینکه تخم های نطفه دار اردک را در داخل دستگاه جوجه کشی قرار دادید به طور منظم روزانه چهار بار به آن سر بزنید و آن را بررسی کنید.وقتی دستگاه را بررسی می کنید دقت کنید که دما در تمام قسمت های دستگاه به طور مناسب پخش شده باشد و دما مناسب و یکنواخت باشد.

در روز اول سعی کنید حتما تخم ها و دستگاه را هر یک ساعت یک بار بررسی نمایید..

لطفا نظرات خود را درباره جوجه کشی از اردک با ما در میان بگذارید.

به زودی قسمت دوم این آموزش اماده و بر روی سایت قرار خواهید گرفت.